Fundamentalizm Nedir ?
Fundamentalizmin Tanımı Türkçede ‘köktencilik’ olarak ifadesini bulan fundamentalizm kavramı, Latince ‘fundament’ kelimesinden türetilmiştir ve sözlük anlamı olarak ‘temel’, ‘esas’, ‘esaslı’ anlamlarına gelir.1 Tek bir tanımı mümkün olmamakla birlikte bir dini hareket olarak fundamentalizm, özellikle kutsal metinde yer alan dinin temel yönlerinin mutlak doğruluğuna literal okumayı temel alarak vurgu yapar. Kavram, ilk olarak hristiyan inancının akide ve temel ilkelerine bağlılıklarını ifade eden hristiyanlar tarafından kullanılmış ve bu...
Ataerkillik Feminizm
Ataerkillik Feminizm feminizm' terimi Latince kadın anlamına gelen 'femina'dan türetilmiştir ve köken olarak 'kadınsı özelliklere sahip olmak' anlamını taşır. Bu terim Kadın Hareketinin, kadınların eşit haklar mücadelesinin genel adı olarak ve yirminci yüzyılda cinsiyet eşitliği teorisi olarak benimsenmiş ve 1890 lardaki 'Kadıncılık' teriminin yerini almıştır. Tüm Kadın Hareketini temsile ve birleştirmeye çalışan bu terim geniş bir tanımlar ve vurgular çeşitliliğini yansıtır....
IRKÇILIK
IRKÇILIK Bazı ırkların diğerlerinden üstün olduğunu savunan görüş ve bu ırklara mensup olanlara diğer ırklardaki insanlardan çok ve üstün haklar tanınmasını isteyen siyasal akım. Irkçılık XIX. yüzyılda Fransız Joseph-Arthur de Gobineau ve İngiliz Houston Stewart Chamberlain tarafından bilimsel bir teori haline getirilmeğe çalışıldı. Gobineau "îman Irklarının Eşit-sizliği Üzerine Deneme" adlı eserinde insan ırkları arasında doğuştan bir takım farklılıkların bulunduğunu, beyaz ırkın üstünlüğünü, beyazlar içinde Ârî,ırkiû,en yüksek medeniyet...
HÜR DÜNYA
HÜR DÜNYA Esas olarak II. Dünya Savaşı sonrası dönemde, komünist blok dışında kalan Batılı ülkeler için kullanılmış bir deyim. Döneminin İngiltere Başbakanı Winston ChurchüTin komünist dünya ile liberal dünyayı birbirinden ayıran bir demir perdeden bahsetmesi ile, bu perdeningerisin-de kalan dünya için hür dünya deyimi kullanılmağa başlandı. Daha sonra deyim genişleyerek, komünist ülkeler dışındaki bütün ülkeler için kullanılır hale gelmiştir. Tana YARDIM Bk. Süper Güçler
HÜMANİZM
HÜMANİZM Humanismus kelimesini Yeni Çağlarda ilk kullanan Friedrich Immanuel Niet-hammer (1776-1848) adında bir Alman Pedagog olmuştur. Niethammer bu kelimeyle, insanın eğitimindeki iki temel eğilir mi belirtmiştir: "insanseverlik" ve "insancılık". Ünlü Fransız sözlükçüsü Littre'nin 1860'lardaki sözlüğünde humanismus kelimesine yer verilmemiştir. Kelimenin ancak 1870-75 yularında kullanılmaya başlandığı görülecektir. Filolog Georg Voigt (1827-1891) tarafından kelimeye giderek daha belirgin bir anlam kazandırılmaya çalışılacaktır. Voigt'a göre Humanismus, bîr tarih çağının ve manevi bir tutumun...
HÜKÜMET
HÜKÜMET Hukuk ve siyaset biliminde bîri dar, diğeri geniş anlamda kullanılan ve çeşitli anlamları olan bir kavramdır. Dar anlamda, bir devletin otoriteye ilişkin kaçarları uygulayan ve yürütme gücünü temsil eden bakanlar kurulunu ifade eden hükümet kavramı, geniş anlamda bir devletin yasama, yürütme ve yargı organlarını ve bunlara bağlı olarak devlet yetkisini kullanan tüm devlet organlarını içine alsın siyasal yönetim biçimini ifade eder. Demokratik hükümet, monarşik hükümet...
HURUÇ
HURUÇ Yöneticilere karşı -genelde silahlı- başkaldırı anlamına gelir. İslam Devlet sisteminde, görevde kalması ümmetin iyiliği açısından sakıncalı olan yöneticiler, Ehl-i Hail ve'l-Akd tarafından görevden uzaklaştırılırlar. Yönetici kendi kararıyla da görevden çekilebilir. Silahlı isyanlar ve benzeri ayaklanmalar, Ehl-i sünnet'in büyük bir çoğunluğunca meşru sayılmamıştır. Harici ve Mute/ili grupları ile Zeydi-ler silahlı isyanı meşru kabul ederler. Ehl-i Sünnet uleması arasında da bunu meşru kabul edenler vardır. Bu "meşru" veya...
HOŞGÖRÜ
HOŞGÖRÜ Gücenmeyi gerektiren bir tutum, ya da davranış karşısında tepki götermeme, tahammül gösterme hali. Batıda mezhepler arası çatışmaya karşı çıkmak, ya da bilim-din tartışmalarında baskıya karşı kullanılan bir kavramdır. Batıda felsefi bir kavram olarak, XV.-yüzyılda Nicalaus Cusanus tarafından ile-Tİ sürülmüş, daha sonra ise Spinoza, Loc-ke ve Voltaire gibi düşünürler tarafından, düşünce ve bilimsel özgürlük amacı ile kullanılmıştır. Kavram XVI. yüzyılda Thomas More'un Ütopya isimli eseri ile yoğun bir...
HİYERARŞİ
HİYERARŞİ Toplumsal örgütlerde iktidarın ve görevlerin kademelendirihnesini, ast-üst ilişkilerine göre düzenlenmesini ifade eden kavram. Kelimenin aslı Yunanca hierark-ftt'a'dan gelmekte olup Eski Yunan ve Bizans' ta" kutsal hakimiyet" manasında kullanılmıştır. Kilise teşkilatının Papadan aşağıya doğru inen örgütlenmesini ifade etmek için de hiyerarşi kavramı kullanılmıştır. Ayrıca İngilizcede din işleri amirliği, din adamları tarafından yönetilen hükümet usulü, din işleriyle meşgul memurların ifade edilmesinde de hiyerarşi kavramı kullanılmıştır. Çağdaş anlamda hiyerarşi, belli bir büyüklüğe...
HİSTERİ
HİSTERİ Çatışma ve bastırmadan doğan psiko-nevrotik bir rahatsızlık olan histeri, bir tür nevrozdur. Histerikler (histeri hastalığına tutulmuş olanlar) sık sık durumlarından şikayet ederler ve fiziksel bir hastalığın semptomlarını sergilerler. Uygulamada, herhangi bir fiziksel rahatsızlığın semptomları histerilerde taklit edilebilir. Her ne kadar bu hastalıkların semptomları gerçekten hastada ortaya çıkarsa da, bu semptomların herhangi bir fiziksel nedeni yoktur. Psikiyatristlere göre bu semptomların kaygıyı azaltıcı bir işlevi vardır ve hastanın...
HİPNOZ
HİPNOZ Yunanca'da "uyku" anlamına gelen hipnoz, bilimsel olarak yeni enformasyonlar almaya nispeten açık bîr kişideki belirli bir noktaya yoğunlaşmış dikkat şekli olarak tanımlanır. Daha dar bîr anlamda trans-benzeri bir durumun bir kişi tarafından bir başkasında ortaya çıkartılması anlamına gelir. Sanılanın aksine hipnoz bir uyku değil, uyanıldık halidir. Hipnotik durumda çekilen elektroensefalogramlar bunu ispatlamaktadır. Hipnoza benzer yaşantılar, gündelik hayat sırasında da (örneğin kitap okurken kişinin hayal dünyasına dalıp gitmesi...
HİNT DÜŞÜNCESİ
HİNT DÜŞÜNCESİ M.Ö. 1250-800 yıllan arasında yazıya geçirilmiş Veda adlı kitaplardaki inançları temel almakla birlikte, başlangıcı binlerce yıl daha ötelere uzanan, sonralarıy-sa, gerçekleşen çeşitli açılımlarla daha bir genişlik ve yaygınlık kazanmış bulunan aynı amaca yönelik ve oldukça benzer yorum ve yöntemleri benimseyen dinler topluluğunun Hindistan'da oluşturduğu, beslediği ve geliştirdiği inanç ve düşünceler bütünü, Hint düşüncesi olarak ifade edilir. Varlık'm tek olduğu, çokluk'ta gerçek varlık bulunmadığı, insan'in ancak bunun...
HİMAYECİLİK
HİMAYECİLİK Ekonomiyi dış rekabetten korumayı amaçlayan ve devlet müdahaleciliğini savunan doktrine himayecilik adı verilir. Himayecilik doktrini Merkantilizmle başlamıştır. Merkantilistler ekonomik milliyetçiliği esas kabul etmişlerdir. Dış ticarette İhracatta teşvik, ithalatta ise kısıtlayıcı bir politika izlemişlerdir. Mamul malların ithalatım yüksek gümrük tarifeleri ile önlemek, hammadde ithalatım kolaylaştırmak, diğer taraftan, yerli sanayiin ihtiyaç duyacağıhammaddelerin ihracatınıyasak-lamak gibi uygulamalar yapmışlardır. Bu sebeple, ülkenin ekonomik gücünün artacağı ve daha iyi rekabet edebileceği savunulmuştur. Himayeciliğin ilk temsilcileri,...