Kentleşme Louis Wirth
Kentleşme Louis Wirth Louis Wirth (1857-1952) Almanya'nın bir köyünde zengin Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi, ancak o ondört yaşındayken ailesi Amerika'ya göç etti. Chicago Üniversitesi'ni bitiren Wirth daha sonra aynı üniversitede Profesör olarak çalışmaya başladı ve 1920'lerde ünlü Chicago Sosyal Bilim Okulu'nun önde gelen şahsiyetlerinden biri oldu. Yirminci yüzyıl başlarında Amerikan kent dev- riminin tam ortasında yer alan...
Kent İdareciliği Raymond E. Pahi
Kent İdareciliği Raymond E. Pahi Ray Pahl 1935'te Londra'da doğdu. Cambridge Üniversitesi'nde coğrafya okudu ve doktorasını London School of Economics'te, Hert- fordshire bölgesinde kentte çalışıp banliyölerde oturan insanlar üzerine yaptı. 1965'te Kent Üniversitesi sosyoloji bölümüne öğretim üyesi olarak giren Pahl, 1972'de sosyolojide özel kürsü sahibi oldu. O halen Kent Üniversitesi Sosyoloji bölümünde Araştırmacı Profesördür. Pahl 1960'ların sonlarında, daha sonradan 1970 yılında...
KENT SOSYOLOJİSİNİN YÜKSELİŞİ: ŞİKAGO OKULU
Kentlerin sosyolojik olarak analiz edilmesine yönelik kuramsal çerçeve ilk kez şikago Okulu tarafından geliştirilmiştir. şikago Okulu’nda kent sosyolojisine katkı yapan düşünürlerin başında Robert Park, Ernest Burgess, Roderick McKenzie ve Louis Wirth gelmektedir. 1920’lerden 1940’lara kadar, şikago Üniversitesi’yle bağlantılı çok sayıda yazar, özellikle Robert Park, Ernest Burgess ve Louis Wirth yıllarca sosyolojideki kuram ve araştırmaların ana temeli olan düşünceler geliştirmişlerdir. Bu anlamda şikago Okulu tarafından geliştirilen...
Robert Ezra Park (1864-1944): Ekolojik Yaklaşım – Kent Sosyolojisi
Ekolojik kuramı geliştiren ilk kent sosyologları R. Park, Roderick McKenzie ve E. Burgess’tir. Kentsel ekoloji kuramı ilk modern sanayi kentlerinde kentsel büyüme ve mekânsal ayrımlaşma sorununu açıklamayı amaçlayan bir kuramdır. Park, kenti ilk kez sistematik olarak analiz eden kuramcı olarak düşünülebilir. Kent sosyolojisinde getto, çöküntü alanları ve lüks konut vb. kavramsallaştırmaları ilk kez bu yaklaşım gündeme getirmiştir. Ekolojistler ilk kez kentsel mekân ile sosyal süreçler...
Ernest Burgess (1866-1966): Ortak Merkezli Daireler Kuramı – Kent Sosyolojisi
Bu kurama göre, kent biyolojik çevredeki süreçlerle karşılaştırılabilecek, olan rekabet, işgal ve yerini alma süreçleri yoluyla doğal alanlara bölünmüştür. Bu süreçler farklı mahallelerin bölünme özelliklerini belirler. Kent merkezlerinde, iş, ticari kuruluşları ve eğlence merkezleri yer almaktadır. Bu merkezi çevreleyen iç kentte çok sayıda ucuz daire veya pansiyona sahip çürümeye yüz tutmuş mahalleler vardır. Daha uzakta, en dıştaki orta sınıf banliyöleriyle birlikte, fazla hareketlilik göstermeyen işçi...
Roderick Mckenzie: Kentsel Büyüme Süreci – Kent Sosyolojisi
McKenzie, ekolojik birimler arasında kentsel gelişme dinamiğini sağlayan temel süreçleri; yoğunlaşma, merkezileşme, ayrımlaşma (segregation) ve istila-ardıllık olarak tanımlamaktadır. McKenzie bu süreçlerin aynı zamanda temel ekolojik süreçler olduğunu belirtmektedir. McKenzie kentlerin resmi politikalar tarafından de- ğil, ekolojik süreçlerle büyüdüğü ve geliştiğini savunmaktadır. Mekânsal yerleşmeler ancak ekonomik rekabet ve hayatta kalma mücadelesine dayanmaktadır. şehirdeki nüfus kent mekânın sahip olduğu konum ve mevkiye göre bir varoluş mücadelesi içinde yayılmıştır....
Louis Wirth (1897-1952): Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlilik Kent Sosyolojisi
Wirth’ün şkirleri, 1938 yılında yazdığı Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlilik adlı makalesinde toplanmıştır. Wirth kentlerdeki yaşamın evrensel niteliklerini oluşturmaya çalışarak, “kentleşme bir yaşam biçimidir” görüşünü savunmaktadır. Wirth’ün çalışması kenti açıklayan sistematik bir yaklaşım olması açısından diğer yaklaşımlardan ayrılmaktadır. Wirth’ün kuramının özgün yanı, kentsel yaşamı ayrı bir inceleme konusu olarak ele almasıdır. Wirth’e göre, kent yalnızca yaşanan bir mekân değil, aynı zamanda, insanları etkileyen, onlardan etkilenen...
ÇAĞDAŞ KENT KURAMLARI – Kent Sosyolojisi
1970’lerin başında Lefebvre, Castells ve Harvey’in öncülüğünde yeni sorular sormaya başlayan eleştirel kent teorisi, kentsel gelişmeyi ve kentsel gelişmenin evrelerini eleştirel bir bakış açısıyla kavramsallaştırmıştır. Bu yaklaşımlar öncelikle kentleşmedeki evrensellik ideolojisini eleştirmişlerdir. Bu eleştirinin merkezinde, kentlerin kapitalist üretim tarzı altında ortaya çıkmış sosyal olarak kurulmuş ölçekler olduklarını yok sayan ve kentsel mekânı biyolojik analoji yoluyla betimlemeye çalışan Chicago Okulu bulunmaktadır (Türkün ve Kurtuluş, 2005, s.19). 1960’lı...
Henri Lefebvre (1901-1991): Toplumsal Ürün Olarak Mekân – ÇAĞDAŞ KENT SOSYOLOJİSİ KURAMLARI
Lefebvre’ye (1991) göre, mekân üretim ilişkilerini ve yeniden üretimin toplumsal ilişkilerini içermektedir. Lefebvre’ye göre, mekân toplumsal bir üründür ve her üretim biçimi kendi mekânını üretmektedir. Böylece, mekânın üretim sürecinde yaratılan yeni mekânlar aynı zamanda yeni toplumsal ilişkiler oluşturmaktadır. Kapitalizm, mekân üretiminde, kendi temsillerini yapılı bir çevre aracılığıyla inşa etmektedir ve mekânsal pratikler bu temsiller ile toplumsal ilişkiler arasındaki etkileşim sonucunda oluşmaktadır. Lefebvre’ye göre kent planlaması...
Manuel Castells (1942- ): Kollektif Tüketim ve Kentsel Hareketler ÇAĞDAŞ KENT SOSYOLOJİSİ KURAMLARI
Castells’e (1977) göre kent, kollektif tüketimin sağlandığı ve işgücünün yeniden üretiminin mekânsal birimdir. Kentler, işgücünün yeniden üretimi için gerekli olan eğitim, sağlık, konut gibi kollektif tüketim ihtiyaçlarının sağlandığı mekânlardı r. Castells (1977, s.237) kentsel olarak tanımlanan temel problemlerin toplu tüketim süreçleriyle veya işgücünün yeniden üretimi süreçleriyle ilgili olduğunu düşünmektedir. Eğitim, sağlık, ulaşım, konut, dinlenme gibi ihtiyaçların karşılanması emeğin yeniden üretimi için gereklidir. Devlet bu noktada...
David Harvey (1935- ): Sermaye Birikimi Olarak Kent ÇAĞDAŞ KENT SOSYOLOJİSİ KURAMLARI
Ekonomi politik perspektişn bir başka temsilcisi olan Harvey, kent çalışmalarında genel olarak kapitalist sistemin adaletsizliği üzerine odaklanmaktadır. Harvey, mekân kavramını kapitalist sermaye birikimin hareketleri ve krizleri kapsamında ele almaktadır. Harvey’e göre kapitalist kentleşme, üretim sürecinde ekonomik krize giren sermayenin, kârlarını arttırmak amacıyla yatırımlarını daha kârlı olan kentsel yapılı çevreye yönlendirmelerinin sonucunda gelişmiştir. Kapitalist girişimciler azalan kârlarını tekrar azamiye çıkarabilmek için üretim sürecinin dışında kentlere yönelerek kentlerin...
İLK YERLEŞİMLER (NEOLİTİK YERLEŞİMLER) VE KENTLER
Neolitik yerleşimlerin oluşumunu ve özellikleri İnsanlığın milyonlarca yıllık bir yaşam öyküsü vardır. Uygarlık bu uzun süreç içinde yaşanan deneyim ve arayışların birikimiyle biçimlenmiştir. Ancak kültürü oluşturan öğelerin gelişmek yerine değiştiği, yani nicel birikimlerim niteliksel dönüşüme uğradığı dönemler de vardır. Böylesi dönemlerde yeni arayışlar ve yeni çözümlerin etkisiyle hızlı değişimler gerçekleşir. İnsanlık tarihinin görece erken tarihlerindeki bu hızlı değişimlerin binlerce yıl sürdüğünü de belirtmek gerekir. Bir...
ANTİK DÖNEMDE KENTLER
Antik kentlerin şziksel özellikleri Antik Yunan ve Roma kentleri için çok çeşitli tarihsel kaynak vardır. Bunlar mitoloji metinleri, tiyatro oyun metinleri, felseş metinler ve Vitruvius’un “Mimarlık Üzerine On Kitap’ı gibi tarihi kaynaklar olarak günümüze kadar ulaşmıştır. Eski Yunan uygarlığında site (kent), aynı zamanda devlet anlamına geldiğinden, Platon’un “Devlet” adlı eseri, antik kentlerin kurumsal işleyişi için çok önemli kaynaktı r. Bunun yanı sıra edebî ve mitoloji...