Kent Sosyolojisi

KENT SOSYOLOJİSİNİN YÜKSELİŞİ: ŞİKAGO OKULU

Kentlerin sosyolojik olarak analiz edilmesine yönelik kuramsal çerçeve ilk kez

şikago Okulu tarafından geliştirilmiştir. şikago Okulu’nda kent sosyolojisine katkı

yapan düşünürlerin başında Robert Park, Ernest Burgess, Roderick McKenzie

ve Louis Wirth gelmektedir. 1920’lerden 1940’lara kadar, şikago Üniversitesi’yle

bağlantılı çok sayıda yazar, özellikle Robert Park, Ernest Burgess ve Louis Wirth

yıllarca sosyolojideki kuram ve araştırmaların ana temeli olan düşünceler geliştirmişlerdir.

Bu anlamda şikago Okulu tarafından geliştirilen iki yaklaşım özellikle  dikkate değerdir. İlki, kent analizinde Park’ın kullandığı ekolojik yaklaşımdır.

Park’ın öğrencileri olan Burgess ve McKenzie ise ekolojik yaklaşım içinde kentlerin

büyüme süreçlerini analiz etmişlerdir. İkincisi, Wirth’ün kentliliği “bir yaşam

biçimi” olarak ele alan yaklaşımdır. Kent çalışmalarının yapıldığı bu yıllarda

şikago kenti adeta bir laboratuvar niteliğindeydi. şikago kenti, 1900’lerin başında

kentleşmenin izlenebileceği hızlı büyüme, yayılma, nüfus yoğunluğu ve çeşitlilik

gibi birçok özellikleri içinde barındırdığı için şikago Okulu için oldukça elverişli

bir ortam sağlamaktaydı.

Şikago Ekolü, kent üzerine yaptığı çalışmalarla, kenti bir araştırma laboratuvarı

haline getirerek nitel araştırmayı kentteki sosyal olayların çalışılması için en uygun

araştırma yöntemi olarak önermiştir. Doğal ve kentsel çevre arasında temel bir bağ

kurarak, karmaşık sosyal yapıları bir eko-sisteme benzer ve olgunluğa doğru ilerleme

halinde olan dinamik süreçler olarak görmüşlerdir. şikago Okulu’nun genel

yaklaşımına göre, doğal dünyada canlılar saha üzerinde sistematik şekillerde dağılma

eğilimindedir. Ancak bu şekilde farklı türler arasında bir denge ve eşitlik sağ-

lanır. şikago Okulu kent yerleşimlerinin ve bunlar içindeki farklı mahalle tiplerinin

dağılımının da doğadaki canlıların yaşamlarına benzer ilkelerle anlaşılabileceğine

inanmaktadır. Kentler, gelişigüzel büyümezler, çevrenin avantajlı özelliklerine tepki

olarak büyürler. Örneğin, günümüz toplumlarındaki büyük kent alanları nehirlerin

kıyılarında, verimli ovalarda veya ticaret yolları veya demiryollarının kesişme

noktalarında gelişme eğilimindedirler. şikago Okulu’nun çalışmalarında kent, kırsal

topluluklardan farklı, kendine özgü bir örgütlenme ve yaşam biçimine sahip,

ekonomi ve işleyiş bakımından özel işlevleri bulunan doğal bölgelerden oluşan ve

her bölgenin kendine özgü kişilik, kurum ve gruplarıyla kentsel ilişkilere dâhil olduğ

u bir mekânsal örgütlenme formu olarak kabul edilmiştir (Duru ve Alkan,

2002). şikago Okulu, 20. yüzyılın başlarında Amerika’da kentlerinin aldığı yoğun

göç sonrasında bütünleşme ve birlikte yaşamın yarattığı sorunlar gibi konularla ilgilenmiştir.

şikago Okulu gerek ele aldığı konular gerekse uyguladığı yöntemler

bakımından kent sosyolojisi alanında önemli bir çığır açmıştır. Ancak araştırmaları

n Amerikan kentleri ile sınırlı kalması, kuramın genel anlamda kabul görmesini

zorlaştırmıştır.