İbn Haldun Sosyolojisi Özet

3- UMRAN

Alemdeki mamurluğa ve medeni faaliyetlere umran (umranu’l-alem) dendiği gibi, bu umranın incelenmesini ve araştırmasını konu eden ilme de (ilmu’l-umran) denir.

Aristo için “felsefe, mantık”, Marks için “iktisat”, ne ise İbn Haldun için de “umran ilmi”, ve onunla aynı manaya gelen tarih odur. Yani umran ilmi, bütün ilim ve sanatların çerçevesi ve temelidir.

•       İbn Haldun, içtimai hadiseler arasında sebep-sonuç ve kanuniyet (cebriye, icabiye, determinizm) bağı görmüş ve göstermiştir. Fiziki hadiselerde var olduğu bilinen kanun anlayışını içtimai vakalara da tatbik etmiştir. Umran ilmi işte bu anlayışın ifadesi ve neticesidir. Bu manada sosyoloji ilminin kurucusu olarak İtalyanlar Viko’yu, Belçikalılar Quatelet’i, Fıransızlar ise Comte’u gösterirler. Halbuki bu manada sosyoloji ilminin gerçek kurucusu İbn Haldun’dur.