Sosyologlar

İbn Haldun Sosyolojisi Özet

İBN HALDUN VE MUKADDİMESİ

HAYATINA KISA BİR BAKIŞ
Ramazan başı 732 (27 Mayıs 1332) de Tunus’ta doğan ve 25 Ramazan 808/ 15 Mart 1406 da Kahire’de vefat eden İbn Haldun’un hayatı 4 safhada şöyle özetlenebilir:
1- Yetişmesi, talebeliği ve tahsil dönemidir. Doğumundan 751 senesinin sonuna kadar devam eder. İbn Haldun, ömrünün bu kısmını, doğum yeri olan Tunus’ta geçirmiş, bu dönemde 15 sene kadar Kur’an ezberlemek, kıraat öğrenmek ve ilim tahsil etmekle meşgul olmuştur.
2- Siyasi ve idari işlerle meşgul olduğu dönemdir. Bu dönem 751 senesinin sonunda başlar ve 776 senesinin sonuna kadar 25 sene devam eder. İbn Haldun bu sürede Tunus, Cezayir, Fas ve Endülüs arasında dolaşmış, vaktinin büyük bir kısmını siyasi işlere ve idari görevlere ayırmıştır.

3- Telifle meşgul olduğu dönemdir. Bu süre 776 senesinin sonundan 784 senesinin sonuna kadar devam eder. 8 senelik bu sürenin ilk yarısını İbn Selame kalesinde, son yarısını ise Tunus’ta geçirmiştir. Yedi cilt olarak yayımlanan el-İber adlı kitap bu dönemin mahsulüdür. Mukaddime ise el-İber’in giriş kısmını teşkil eder. Mukaddime’nin telifi 5 ay kadar bir sürede tamamlanmıştır. Ama bu eser, 55 senelik ilmi, idari, siyasi ve ictimai tecrübe, müşahede ve olgunluğun mahsulü olarak değerlendirmelidir.

4- Kadılık ve müderrislik dönemidir. 784 den 880 e kadar devam eder. 14 senelik bu zamanı İbn Haldun Mısır’da geçirmiş, bu süre içinde Hacca gitmiş, Kudüs’ü ziyaret etmiş, Şam’da Timur’la görüşmüştür.

Tam İsmi: Abdurrahman Ebu Zeyd veliyyüddin İbn Haldun Maliki Hadrami’dir.

Kendilerinden İlim Tahsil Ettiği Üstatları ve Bunların Okuduğu Eserleri:

Şatıbi: Lamiye (kıraat), Raiye (resm-i mushafa dair manzum eser),

İbn Melek: et-Teshil (nahiv),

Ebu’l-Ferec İsfehani: Kitabu’l-Eğani,

A’lem: Muallakat ve Kiatabu’l- Hamasat,

Ebu Temmam ve Mütenebbi’nin şiirleri,

Müslim’in Sahih’i ve İmam Malik’in Muvatta’ı başta olmak üzere hadis kitaplarının büyük bir kısmı,

İbn Abdulber: et-Takassi li Ehadisi’l-Muvatta,

İbn Salah: Ulumu’l-Hadis,

Berdai: Kitabu’t-tehzib,

Sahnun: Muhatasaru’l-Müdevvene (Maliki fıkhı)

İbn Hacib: İki Muhtasar (Biri fıkıh, diğeri fıkıh usulü),

İbn İshak: Siyer

779 senesinin ortalarına doğru sadece beş ay içinde meşhur Mukaddime’sini yazmıştır.

                Bundan sonra Kitabu’l-İber isimli tarihini yazmaya başladı. Maksadı bütün insanlık tarihini yazmak değildi. Sadece Mağrip ve Berber hanedanlıklarının tarihini yazmak istiyordu. Fakat sonradan ilk planından vazgeçti, eserini yeni baştan ele alarak umumi tarih haline getirdi.

El-İber’i yazmaya 776/ 1374 senesinin sonlarında başlamış, ilk şeklini 780/ 1378’de bitirmişti. Mukaddime’yi 779/ 1377 senesinin ortalarında bitirdiğine göre, Mukaddime’nin, el-İber’in ilk şekliyle yazılmasından sonra kaleme alındığı anlaşılmaktadır.

                Mısırda Nil üzerinde, bazan da Salihiye Medresesi civarında ikamet eden İbn Haldun 26 Ramazan 808 / 16 Mart 1406, kameri sene ile 76, şemsi sene ile 74 yaşında aniden vefat etmiştir. Şimdi Abbasiye denilen Ridaniye’nin karşısında, Babu’n-nasr dışındaki Makberatu’s-sufiyye denilen mezarlığa defnedildi.

el- İber ve Muhtevası

                İbn Haldun’un Kitabu’l-İber ve divanu’l- mübtedei ve’l- haber fi eyyami’l- Arabi ve’l- Acemi ve’l- Berber ve men aserahüm min zevi’s-sultani’l-ekber isimli yedi büyük ciltlik umumi tarihi 1868’de Bulak’ta basılmıştır.

                İbn Haldun bu kitabını bir mukaddime ve üç kitap şeklinde tanzim etmiştir. Buradaki mukaddime, Mukaddime’nin mukaddimesidir. Bugün Mukaddime dediğimiz eser, bir giriş (hutbe), tarihin faziletine dair bir mukaddime ve umrana dair olan birinci kitaptan oluşur. El-İber’in geriye kalan ikinci ve üçüncü kitapları, tarihe dair olup 6 cilt tutar.

                                               MUKADDİME’NİN TEMEL KAVRAMLARI

1)      ASABİYET

2)      BEDEVİLİK-HADARİLİK

3)      UMRAN

4)      İKTİSAT

 

1 2 3 4 5Sonraki sayfa