PSİKOLOJİ İNSANI NASIL İNCELEMELİYİZ?

İNSANI NASIL İNCELEMELİYİZ?
İlk bölümde, Psikolojinin insanın doğası ve yapısı ile soruları aydınlatmaya çalışan diğer bazı disiplinlerden farkının, kullandığı bilgi edinme yollarından kaynaklandığından söz etmiştik. Psikoloji, bir bilim dalı olarak doğduğundan bu yana bilimsel yöntemi kullanarak insan hakkında bilgi üretmek amacını taşımaktadır. Bu bakımdan psikolojinin insanı nasıl incelediğini anlamak için önce bilimin, bilimsel yöntemin ve bilimsel bilginin ne olduğunu kavramak gereklidir.
1.1.    Bilim, Bilimsel Yöntem ve Bilimsel Bilgi Ne Demektir?
1.1.1.    Bilim ve Bilimsel Yöntem
İnsanlar, var oldukları zamanlardan bu yana, yaşadıkları dünyada olup bitenler hakkında sorular sormuş, onları açıklamak ve gelecekle ilgili tahminlerde bulunmak istemişlerdir. İnsanlık bu ihtiyacını gidermek üzere çok çeşitli yollar üretmiştir. Örneğin astroloji (yıldızlara bakarak olup biteni ve geleceği açıklama) ve falcılık bin yıllardır mevcut olduğu gibi günümüzde de yaygın olarak başvurulan yollardır. Ancak her ikisi de bilim değildir. Bu alt bölümde bilimi bu tür etkinliklerden nelerin ayırdığını göreceğiz.
Bilimi, sistemli araştırma yöntemlerinin kullanılmasıyla biriktirilmiş bilgi bütünlüğü olarak tanımlayabiliriz. Bilim, doğaya ilişkin deneyimlerimizi anlaşılabilir kılmak için tutarlı, güvenilir, akılcı bir kavramsal sistem ve yöntem oluşturma çabasıyla gelişmiştir. Gündelik hayatta bilim kelimesini kullandığımızda, hem yeni bilgileri kazanmak için kullanılabilir bir yöntemi ve hem de bu yöntemle toplanmış ve yeni bulgular vasıtasıyla değişebilir bilgi birikimini kastediyoruz.
Bilimsel faaliyetlerin genel özelliği, bütün bilim dallarının doğaya ilişkin sorularını cevaplamak için, bilimsel yöntemi kullanmalarıdır. Ancak anlama ve açıklama çabası içine giren her faaliyet kendine göre bir yöntem yani bir bilgi edinme ve üretme yolu kullanmaktadır. Örneğin kahve falı bakarken yarı belirli şekilleri bir şeylere benzetmek ve bunların uyandırdığı duyguları ifade etmek gibi bir usulden yararlanılmaktadır. Bilimsel yöntemi diğer yöntemlerden farklılaştırarak bilimsel yapan birinci özellik, gözlenebilen olayları anlamak için tek tek, sistemli ve objektif bir biçimde çalışarak veri toplamaktır. Ancak bu özellik tek başına yeterli olmamaktadır. Bilimsel yöntemi bilimsel yapan ikinci özellik ise bir dizi benzer olayın altında yatan olguyu anlamak için sistemli bir biçimde araştırma yapmak ve saptanan olgunun genellenebileceği olaylar dizisinin sınırlarını belirleyebilmektir.