Kanuni Esasi Maddeleri -1876- Nelerdir, Türkçe, Hakkında Bilgi

Kânûn-ı Esâsî on iki başlık altında top­lanmış 119 maddeden teşekkül etmek­tedir. Bu maddelerle oluşturulan anaya­sal düzen şu şekilde özetlenebilir: Devlet bir bütündür [md. 1] saltanat ve hilâfet Osmanogulları’nın en büyük erkek evlâ­dına aittir [md. 3] vekillerin tayin ve azli, yabancı devletlerle sözleşme yapılması, savaş ve barış ilânı, hutbelerde isminin okunması, kara ve deniz kuvvetlerinin ku­mandası, Meclis-i Umûmî’nin toplanma­sı ve tatili. Hey’et-i Meb’ûsan’ın feshi pa­dişahın dokunulmaz haklarındandır [md. 7] devletin resmî dini İslâm’dır [md. 11] basın kanun dairesinde hürdür [md. 12] genel âdabı ve asayişi ihlâl etmemek şar­tıyla diğer din mensuplarının din ve vic­dan hürriyetiyle mezhep imtiyazları ta­nınmıştır [md. 13 herkesin eğitim ve öğ­retim hakkı vardır [md. 15] Osmanlı top­lumunun bir parçasını oluşturan gayri müslimler kendi inançları doğrultusun­da eğitim yapabilirler [md. 16] Osmanlı tebaasının dilekçe, mülkiyet, konut doku­nulmazlığı haklan vardır [md. 14, 21, 22] hiç kimse kanunda öngörülenden başka bir mahkemede yargılanamaz [md. 23] müsadere ve angarya.[md. 24] işkence yasaktır [md. 26] sadrazam ve şeyhülis­lâm bizzat padişah tarafından belirlene­rek tayin edilir, diğer vekiller sadrazam tarafından belirlenip padişah tarafından tayin edilir [md. 27] vekiller görevleriyle ilgili faaliyetlerinden sorumludur, görev­leriyle ilgili olarak yüce divana gitmeleri­ne Hey’et-i Meb’ûsan karar verir, şahisla-nyla ilgili konularda ise ait oldukları mah­kemede yargılanırlar [md, 30, 31, 33] ve­killerle Hey’et-İ Meb’ûsan arasında bir an­laşmazlık çıktığında vekilin değiştirilmesi veya Hey’et-i Meb’ûsan’ın feshi padişahın yetkisindedir [md. 35] gecikmesinde sa­kınca bulunan hallerde muvakkat kanun çıkarılabilir [md. 36] Meclis-i Umûmî, Hey’et-i Meb’ûsan ve Hey’et-i A’yân ol­mak üzere iki meclisten oluşur [md. 42] meclis her yıl ekim başında toplanır ve mart başında faaliyetlerine son verir, pa­dişah gerek görürse meclisi vaktinden Önce toplantıya çağırır [md. 43, 44] Meclis-i Umûmî üyeleri düşünce ve beyanla­rında hürdürler, gerek meclisteki konuş-maiarı gerekse genel olarak açıkladığı gö­rüşleri için haklarında soruşturma açı­lamaz [md. 47] üyelerin vatana ihanet. Kânûn-ı Esâsî’yi değiştirme ve irtikâpla suçlanmaları durumunda üyeliklerinin düşmesine üçte iki çoğunlukla karar veri­lir, haklarında kesinleşmiş mahkûmiyet kararı olanların üyeliği düşer [md. 48] ka­nun teklifi Hey’et-i VüKelâ’ya aittir; Heyet-i A’yân ve Hey’et-i Meb’ûsan padişah­tan izin alarak kendi görevleri dahilindeki kanun tekliflerini Şûrâ-yı Devlet’e iletirler, burada hazırlanan kanun tasarıları her iki meciiste kabul edilir ve padişah tarafın­dan onaylanırsa kanunlaşır [md. 53, 54] Meciis-i A’yân’ın üyeleri Meclis-i Meb’ûsan üyelerinin üçte birini geçmemek üzere padişahça belirlenir [md. 60] Hey’et-i A’yân, Meclis-i Meb’ûsan’dan geçen ka­nun tasarılarını kabul veya reddeder ya­hut değişiklik yapılması için geri gönderir [md. 64] her elli bin erkek nüfus için bir milletvekili seçilir [md. 65] Hey’et-i Mebûsan padişahın iradesiyle feshedildiği takdirde altı ay içinde yeni bir seçim ya­pılır [md. 73] meclis başkanını, ikinci ve üçüncü başkanları üç misli aday arasın­dan padişah seçer [md. 77] hâkimler az­ledilmezler [md. 81] yargılama alenîdir ve mahkemeler yetki ve sorumluluk ala­nına giren davaları kabulden kaçınamazlar [md.82, 84] kişilerle hükümet arasın­daki davalar da genel mahkemelerde gö­rülür [md. 85] her ne ad altında olursa ol­sun olağan üstü yetkili mahkemeler ku­rulamaz [md. 89] vekillerin. Mahkeme-i Temyîz başkan ve üyelerinin, padişahın haklan aleyhinde harekete geçenlerle devleti tehlikeye düşürenlerin yargılan­maları otuz üyeden oluşan yüce divanda yapılır [md. 92] malî yükümlülükler an­cak kanunla konur [md. 96] özel bir ka­nunla izin verilmedikçe bütçe dışında har­cama yapılamaz [md. 100] fevkalâde du­rumlarda bütçe kanununun yürürlük sü­resi en fazla bir yıl daha uzatılabilir [md. 101] ülkenin herhangi bir yerinde ihtilâl çıkacağını gösteren emarelerin ortaya çıkması durumunda hükümetin o bölgeye has olmak üzere sıkıyönetim ilânına hakkı vardır, hükümetin emniyetini ihlâl ettik­leri kolluk kuvvetlerinin araştırmalarıyla sabit olanlar padişah tarafından ülkeden uzaklaştırılabilir [md. 113] Kânûn-ı Esâ-sî’nin hiçbir maddesi hiçbir bahane ile askıya alınamaz [md. 115] Kânûn-ı Esâsî hükümleri, her iki meclisin ayrı ayrı vere­ceği üçte iki çoğunluk ve padişahın ona­yıyla değiştirilebilir.[md. 116] Bu son madde 1876 anayasasını katı anayasalar arasına sokmaktadır.

TDV İslâm Ansiklopedisi