Ahmed Fakih

Ahmed Fakih, edib, mutasavvıf. Hoca Ahmed Fakih ve Sultan Hoca Fakih isimleri ile de bilinir. Ahmed Fakih’i ve Çarhnâme isimli kasidesini edebiyat dünyasına Fuat Köprülü tanıtmıştır. Anadolu’da yaşamış, 13.yüzyıl Klasik Türk Edebiyatı şahsiyetlerindendir. Hayatı hakkında kaynaklarda fazla bilgi yoktur. Hakkında varolan bilgilerde daha çok Ahmed Fakih’le ilgili menkıbelere dayanmaktadır. Doğum tarihi ve yeri bilinmemektedir. Ahmed Fakih, Horasan’dan gelerek, Konya’ya yerleşti ve Mevlana’nın babası Bahaeddin Veled’den fıkıh  dersleri almıştır. Bu yüzden de kendisine fıkıh bilgini anlamındaki “Fakîh” denmiştir. Bir ara Hicaz’a giden Ahmed Fakih, geri dönüşünde Kudüs’te bir müddet kaldı. Konya’da vefatına kadar Dervaze-i Ahmed denilen zaviyesinde yaşamıştır. Ölümünden sonra talebelerinden Şeyh Aliman Abdal, Ahmed Fakih adına Konya’da bir mescid yaptırmıştır. Kabri de bu mesciddedir.

Ahmed Fakih’in bilinen eseri Çarhname’dir. Eski Anadolu Türkçesinin ilk örnekleri arasında yer alan Çarhname, dinî-didaktik çizgide yazılan 100 beyitlik kasidedir. Eserin bilinen nüshası Bayezid Devlet Kütüphanesinin 5782 numarada kayıtlı Eğridirli Hacı Kemal’in derlediği “Çarhname-i Ahmed Fakih der bi Vefai-i Ruzigar” başlığı altındadır. Fakat 83 beytten sonraki kısmı yoktur.

Çarhname dünyanın faniliğinden, dünya zevklerine kapılmanın yanlışlığından, kabir azabı ve mahşer
yerinden bahsederek ölümü hatırlatan, ahirete hazırlanmanın lazım olduğundan, bunun da kanaat ve
alçak gönüllülük içerisinde yaşayıp ibadet etmekle ve güzel ahlakla olacağını açıklayan bir eserdir.

Çarhname’den bir bölüm:
…….
Vefa umma bu dünyadan i hanum
Anunla kılmagıl sen ahd ü peyman
Seni aldar bu dünya bi-habersin
Sözüm işit öğüdüm tut tab aldan
Ögüni dir kıyamet bil yakındur
Utan kim sana nazırdur yaradan
Hevaya uyma geç nefs arzusından
Bu nefs atınun ağzına ur uyan
Bu dünya bi vefadur bil hakikat
Seni göçürmedin ol sen göç ondan
…….
Açıklaması: Ey sultanım bu dünyadan vefa umma ve sen onunla kavilleşme (sözleşme). Sen
habersizsin bu dünya seni aldatır. Sözümü dinle öğüdümün tamamını tut. Aklını topla, bil ki kıyamet
yakındır. Utan, zira Allahü teala seni görücüdür. Nefsinin arzu ve isteklerinden vazgeç. Nefs atının
ağzına gem vur. Bil ki bu dünya hakikaten vefasızdır. O seni göçürmeden sen ondan vazgeç.