Şeyhülislam Bahayi Kimdir, Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Şeyhülislâm Bahâyi (İstanbul 1601-1653) şeyhülislam ve divan şâiri.

Yaşamı

Asıl adı Mehmed olan Bahâyi, Yavuz Sultan Selim devrinin şâir ve tarihçisi meşhur Hoca Sadettin Efendi’nin torunudur. Kültürlü bir muhit içinde doğup büyümüş, hususi surette yetiştirilmiştir. Babasıyla birlikte küçük yaşta hacca gittikten sonra İstanbul’da müderrisliğe başlamış, sırasıyla Davut Paşa, Mehmed Paşa, Mirimah ve Şehzade medreselerinde bulunmuş, daha sonra Selânik ve Halep’te görev yapmıştır. Bir ara, tütün içtiği için jurnal edilinoe, IV. Murad tarafından Kıbrıs Kadılığı’na sürülmüştür. Padişaha sunduğu bir mesnevi nedeniyle affedilmiş ve İstanbul’a dönmesine izin verilmiştir. Daha sonra 1639’da Şam, Edirne ve İstanbul kadılıklarında bulunmuş; Anadolu ve Rumeli kazaskerliklerini müteakip 1649’da şeyhülislâm olmuştur. Bir ara bu görevden uzaklaştırılmışsa da, tekrar getirilmiş ve ölünceye kadar burada kalmıştır.

Edebi Kişiliği

Şiirde, kendisinden önceki devrin üstadlarından Bâki ve Şeyhülislâm Yahya’nın tesiri altında kalan Behâyî’nin, daha çok bir ses güzelliği sağlamaya çalıştığı görülür. Kendisi bizzat dinî bir görev yapmakla beraber, şiirlerinde pek az miktarda dinî-tasavvufî unsurlara rastlanır. Giyim, kuşamdan oturduğu eve, münasebette bulunduğu kişilere kadar zarafetten hoşlanan şâirin, devlet işlerinde ciddi ve çalışkan bir şahsiyet olması dolayısıyla, şiirde fazla üretken olmadığı görülür. Bir divançe hacmindeki Divani 1933’de Sadettin Nüzhet Ergun tarafından, şairin hayatı ve eseri hakkında geniş bir incelemeyle birlikte basılmıştır. Bundan başka Şeyhülislâm Bahây’i Divanı’ndan Seçmeler (1980) adıyla bir kitap da, merhum Doç. Dr. Harun Tolasa tarafından neşredilmiştir.