Sosyoloji
Samsun ili Çayır ve Meralarında Yetişen Bazı Zararlı Bitkiler ve Hayvanlar Üzerindeki Etkileri
M.
Özgür Töngel, İlknur Ayan – Samsun ili Çayır ve
Meralarında Yetişen Bazı Zararlı Bitkiler ve Hayvanlar Üzerindeki Etkileri
Özgür Töngel, İlknur Ayan – Samsun ili Çayır ve
Meralarında Yetişen Bazı Zararlı Bitkiler ve Hayvanlar Üzerindeki Etkileri
Yıllardan beri devam eden aşırı ve erken
otlatma sonucu, çayır – mera alanlarımızın verim potansiyelleri çok düşmüş ve
büyük oranda bitki örtülerini kaybetmişlerdir (Hayvancılığın sürekli olarak gerilediğini ve yok olma noktasına
geldiğini bildiğimiz halde nasıl oluyor da böyle cümleler kurabiliyoruz).
otlatma sonucu, çayır – mera alanlarımızın verim potansiyelleri çok düşmüş ve
büyük oranda bitki örtülerini kaybetmişlerdir (Hayvancılığın sürekli olarak gerilediğini ve yok olma noktasına
geldiğini bildiğimiz halde nasıl oluyor da böyle cümleler kurabiliyoruz).
Ülkemizde hayvan sayısı fazla olmasına
karşın, verimleri düşüktür. Bunun en önemli nedenlerinden birisi hayvanların yeterince
beslenememesidir.
karşın, verimleri düşüktür. Bunun en önemli nedenlerinden birisi hayvanların yeterince
beslenememesidir.
…zehirli bitkilerin zararlarının en düşük
düzeye indirilmesinde atılacak ilk adım bu bitkilerin tanınması yönünde
olmalıdır.
düzeye indirilmesinde atılacak ilk adım bu bitkilerin tanınması yönünde
olmalıdır.
Bitkilerin genellikle belli bir organında
(kök, kabuk, yaprak, meyve, tohum gibi) daha fazla alkaloit
bulunur.
(kök, kabuk, yaprak, meyve, tohum gibi) daha fazla alkaloit
bulunur.
Alkaloitler bitkilerde en fazla yer alan toksik
maddelerdir. Sinir sistemi ve karaciğer üzerine etkilidirler. Alkaloit alımıyla
birlikte beyin ve omurilik etkilenir, sinir sistemi bozuklukları ve ani ölümler
görülebilir.
maddelerdir. Sinir sistemi ve karaciğer üzerine etkilidirler. Alkaloit alımıyla
birlikte beyin ve omurilik etkilenir, sinir sistemi bozuklukları ve ani ölümler
görülebilir.
Samsun
İli Çayır-Meralarında Yetişen ve Alkaloit İçeren Bazı Bitkiler
İli Çayır-Meralarında Yetişen ve Alkaloit İçeren Bazı Bitkiler
Beyaz at kuyruğu / Equisetum telmatela Ehrh.
Çoban çantası / Capsella bursa-pastoris L.
Deligöz dikeni / Centaurea iberica Trev. Ex
sprengel
sprengel
Engerek otu / Echium vulgare L.
Gelincik / Papaver rhoeas – Papaver argemone L
İmam kavuğu, kanarya otu / Senecio venalis L.
Kara gelincik / Papaver lacerum popou.
Kırlangıç otu / Chelidonium majus L.
Pıtrak / Xanthium spinosum L.
Porsuk otu / Taxus baccata L.
Şahtere / Fumaria officinalis L.
Şeytan elması / Datura stramonium L.
Tarla at kuyruğu / Equisetum arvense L.
Tek yıllık kanavcı otu / Adonis annua L.
Yaban yasemini / Solanum dulcamara L.
Zehirli baldıran / Conium maculatum L.
Zerdali dikeni / Centaurea solstitialis L.
Glikozitler şeker ile karbonhidrat olmayan
bir grubun ester bağları ile bağlanmasından oluşmuştur. Rumende bakteri faaliyetleri ile glikozitlerin parçalanması
sonucu oluşan siyanid (siyanür iyonu), kolayca kana geçip hemoglobinle
birleşerek oksijen taşımayan siyanohemoglobini oluşturur. Solunum aksaması sonucu
hayvan ölür.
bir grubun ester bağları ile bağlanmasından oluşmuştur. Rumende bakteri faaliyetleri ile glikozitlerin parçalanması
sonucu oluşan siyanid (siyanür iyonu), kolayca kana geçip hemoglobinle
birleşerek oksijen taşımayan siyanohemoglobini oluşturur. Solunum aksaması sonucu
hayvan ölür.
Oksalatlar toksik etkilerini kalsiyumu
bağlayarak kanın dengesini bozmak suretiyle gösterirler.
bağlayarak kanın dengesini bozmak suretiyle gösterirler.
(Resinoidler) Orman gülü (Rhododendron sp.)
türlerinde bulunmaktadır. Doğu
türlerinde bulunmaktadır. Doğu
Karadeniz Bölgesinde balözü toplayan arılar vasıtasıyla
bala karışmaktadır.
bala karışmaktadır.
(Fenolik Bileşikler) Böcek ve hayvan zararlarına
karşı bitkiyi korur.
karşı bitkiyi korur.
Samsun
ve çevresinde yetişen zararlı bitkiler
ve çevresinde yetişen zararlı bitkiler
ARACEAE
Arum cinsi: Arum conophalloides ve Arum
maculotum
maculotum
Eryngium Cinsi: Eryngium creticum Lam. (Göz dikeni) , Eryngium maritimum L. (Çakır
dikeni) türleri mevcuttur.
dikeni) türleri mevcuttur.
ASCLEPIADACEAE
Cynanchum Cinsi: Cynanchum acutum L. subsp.
acutum
acutum
ASTERACEAE (COMPOSITAE)
Artemisia Cinsi (Pelin): Yöremizde Artemisia scoparia Waldst. Et ve Artemisia santonicum
L. Atlar bu bitkilere karşı çok hassastır.
L. Atlar bu bitkilere karşı çok hassastır.
Centaurea Cinsi (Çoban Kaldıran, Peygamber
Çiçeği): Centaurea iberica Trev. ex sprengel (Deligöz dikeni), Centaurea
solstitialis L. subsp. solstitialis (L.) Lam. (Zerdali dikeni)
Çiçeği): Centaurea iberica Trev. ex sprengel (Deligöz dikeni), Centaurea
solstitialis L. subsp. solstitialis (L.) Lam. (Zerdali dikeni)
Cichorium Cinsi (Hindiba): Cichorium pumilum Jacq. (Ak kanak) ve Cichorium pumilum Jacq.
Xanthium Cinsi (Sıraca Otu): Xanthium spinosum L. ve Xanthium strumarium L. subsp.
cavanillesii
cavanillesii
Senecio Cinsi (Kanarya Otu): Kanarya otu insan sağlığı içinde tehlikelidir. Bitkinin
içerdiği alkoloid süt ile insanlara geçer.
içerdiği alkoloid süt ile insanlara geçer.
BORAGINACEA
Echium cinsi (Engerekotu): Echium italicum
L., Echium plantagienum L., Echium vulgare L.
L., Echium plantagienum L., Echium vulgare L.
CARYOPHYLLACEAE
Agrostemma Cinsi (Karamuk): Agrostemma githago L. Tohumları hem hayvanlar hem de insanlar
için zehirlidir.
için zehirlidir.
CHENOPODIACEAE
Chenopodium Cinsi (Sirken): Ak pazı (ak köpek labadası, ak kazayağı)
CONVOLVULACEAE
Convolvulus Cinsi (Sarmaşık): Convolvulus cantabrica
L.
L.
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE)
Sinapis Cinsi (Hardal): Sinapis arvensis L.
Capsella Cinsi (Çoban Çantası): Capsella bursa-pastoris L.
CUSCUTACEAE
Cuscuta Cinsi (Küsküt): Cuscuta planiflora Ten.
CYPERACEAE
Galium Cinsi (Yoğurt Otu): Galium aparine L. ve Galium verum subsp. verum L.
EQUISETACEAE
Equisetum Cinsi (At Kuyruğu): Equisetum telmatela
Ehrh. ve Equisetum arvense L.
Ehrh. ve Equisetum arvense L.
ERICACEAE
Rhododendron Cinsi (Orman Gülü): Rhododendron luteum sweet L.
EUPHORBIACEAE
Euphorbia Cinsi (Sütleğen): Yeşil ve kuru bitkiler zehirlidir. Süte pembe renk verir.
Mercurialis Cinsi (Yer Fesleğeni, Köpek Lahanası):
Mercurialis annua L.
Mercurialis annua L.
GUTTIFEREAE (HYPERICACEAE)
Hypericum Cinsi (Kantaron – Kuzu kıran):
Hypericum perfoliatum L. ve Hypericum perforatum
L.
Hypericum perfoliatum L. ve Hypericum perforatum
L.
HYPOLEPIDACEAE
Pteridium Cinsi (Eğrelti): Pteridium aquilinum
LILIACEAE
Colchium Cinsi (Çiğdem): Colchicum autumnale
L. (Acı çiğdem veya sonbahar çiğdemi)
L. (Acı çiğdem veya sonbahar çiğdemi)
Ornithogalum Cinsi (Ak Yıldız, Karga Soğanı):
Ornithogalum sigmoideum Freyn et Sint.
Ornithogalum sigmoideum Freyn et Sint.
LYTHRACEAE
Lythrum Cinsi (Hevhulma, Aklar Ot): Lythrum salicaria L. (Kırmızı hevhulma)
PAPAVERACEAE
Chelidonium Cinsi (Kırlangıç Otu): Chelidonium majus L. ol
Papaver Cinsi (Gelincik): Papaver rhoeas L., Papaver lacerum Popou, Papaver commutatum
Fisch. et Mey., Papaver argemone L.
Fisch. et Mey., Papaver argemone L.
Fumaria Cinsi (Şahtere): Fumaria officinalis L.
POLYGONACEAE
Rumex Cinsi (Kuzu Kulağı, Labada): Rumex crispus L., Rumex obtusifolius L. ve
Rumex conglomeratus Murray
Polygonum Cinsi (Çoban değneği): Polygonum arenastrum Bor., Polygonum maritimum L., Polygonum
pulchellum Lois., Poligonum bellardi L., Poligonum convolvulus L., Poligonum
dumetorum L.
pulchellum Lois., Poligonum bellardi L., Poligonum convolvulus L., Poligonum
dumetorum L.
PORTULACACEAE
Portulaca Cinsi (Semiz Otu): Portulaca olerecea L.
PRIMULACEAE
Anagalis Cinsi (Tarla Fare Kulağı-Adi Fare Kulağı):
RANUNCULACEAE
Helleborus Cinsi (Çöpleme)
Ranunculus Cinsi (Düğün Çiçeği): R. acris L., R. bulbosus L., R. flammula L., R. lingua L., R.
repens L. ve R. sceleratus L.
repens L. ve R. sceleratus L.
Adonis Cinsi (Kanavcı Otu – Kandamlası):
Adonis aestivalis L.
Adonis aestivalis L.
SCROPHULARIACEAE
Digitalis Cinsi (Yüksük Otu): Digitalis
ferruginea L. subsp. schischkinii (Ivan) Werner
ferruginea L. subsp. schischkinii (Ivan) Werner
SOLANACEAE
Solanum Cinsi (Patlıcangiller): Solanum nigrum L. subsp. Nigrum (Siyah köpek memesi, siyah
köpek üzümü) Solanum dulcamara L. (Yaban yasemini) Solanin deri tahrişi, kusma,
gastroenterit, böbreklerde tahriş, sinir sistemi bozukluklarına neden olur.
köpek üzümü) Solanum dulcamara L. (Yaban yasemini) Solanin deri tahrişi, kusma,
gastroenterit, böbreklerde tahriş, sinir sistemi bozukluklarına neden olur.
UMBELLIFEREAE
Conium maculatum L.
URTICACEAE
Urtica Cinsi (Isırgan): Urtica pilulifera L.
(küçük ısırgan otu)
(küçük ısırgan otu)
ZYGOPHLLACEAE
Tribulus Cinsi (Demir Dikeni): Tribulus terrestris
L.
L.
—
Töngel, M. Özgür. ve Ayan, İlknur. (2005), “Samsun ili Çayır ve Meralarında Yetişen
Bazı Zararlı Bitkiler ve Hayvanlar Üzerindeki Etkileri,” OMÜ Ziraat Fakültesi
Dergisi, Cilt: 20, Sayı: 1, (s, 84-93)
Bazı Zararlı Bitkiler ve Hayvanlar Üzerindeki Etkileri,” OMÜ Ziraat Fakültesi
Dergisi, Cilt: 20, Sayı: 1, (s, 84-93)