Robert Peel Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

PEEL, Robert (1788-1850)

İngiliz devlet adamı. İki kez başbakanlık yapmış ve Tahıl Yasası’nın kaldırılmasını sağlamıştır.

5    Şubat 1788’de Lancashire’da Bury’de doğdu, 2 Temmuz 1850’de Londra’da öldü. Zengin bir sanayicinin oğlu olan Peel, Harrow’da ve Oxford Üniversitesi’ne bağlı Christ Church College’da öğrenim gördü. 1809’da babasının satın aldığı İrlanda’daki Cashel bölgesinin temsilcisi olarak parlamentoya girdi. Ertesi yıl Savaş ve Sömürgeler Bakanı Lord Liverpool’un yardımcılığına getirildi. 1812’de Lord Liverpool’un başbakan olması üzerine İrlanda bakanlığına atandı. 1818’e değin sürdürdüğü bu görevi sırasında İrlanda’ da sürekli bir polisörgütününkurulmasınaöncülük etti, kıtlığa karşı devlet yardımı sağladı. 1819’da İngiltere’ deki para birimini altına göre yeniden düzenleyen komisyona başkanlık etti.

1822’de Lord Liverpool başkanlığında kurulan hükümette içişleri bakanı oldu. Liberal eğilimli bir muhafazakâr (Tory) olan Peel, ceza yasasını değiştirmeye yönelerek, suçu önleyici düzenlemelerin yanı sıra cezaları hafifleten bir ceza yasası hazırlattı. 1829’da çıkardığı bir yasayla modern bir polis örgütü kurdu. 1827’de Liverpool’un yerine başbakanlığa getirilen G.Canning’in Katolikler’e siyasal haklar tanınması yolundaki görüşüne katılmayarak istifa etti. Ancak, 1828’de Wellington’un başbakan olması üzerine yeniden içişleri bakanlığına getirildi. O’Connel önderliğindeki İrlandalı Katolikler’in mücadelesinin giderek yaygınlaşması üzerine Mayıs 1829’da Katolikler’e seçme ve seçilme hakkı tanıyan yasayı çıkartmak zorunda kaldı. 1830’da parlamento reformuna karşı çıkan başbakan Wellington ile birlikte görevinden ayrıldı. Muhafazakâr muhalefetin önderi olarak Grey başkanlığındaki liberal (Whig) hükümetin 1831’de Avam Kamarası’na sunduğu parlamento reformu tasarısının reddedilmesinde büyük rol oynadı.

Melbourne hükümetinin görevine son verilmesi üzerine Kasım 1834’te başbakanlığa getirildi. Muhafazakârlar’ı yeniden örgütleyerek Muhafazakâr Parti’ nin kesin biçimini almasını sağlayan Peel, Tamworth Bildirgesi’yle partisinin izleyeceği reformcu politikayı açıkladı ve 1832’de yasallaşmış olan Parlamento Reformu Yasası’nı desteklediğini belirtti. Böylece her iki partinin ılımlı kanadının desteğini sağladıysa da Nisan 1835’te Irlandalı Milliyetçiler’in, Liberaller’in ve Ra-dikaller’in ortak tavır almasıyla düşürüldü.

1841’deki genel seçimlere dek partisinin güçlenmesi için uğraşan Peel, seçimlerde büyük başarı kazanarak hükümeti kurdu. Serbest ticareti geliştirmeye yönelik reformları uygulamaya koydu. 1844’te çıkarttığı Banka Yasası ile bankacılık sistemine yeni düzenlemeler getirdi. İthal edilen tahıla yüksek gümrük vergileri koyan Tahıl Tasası’mn kaldırılması yolundaki girişimlere başlangıçta karşı çıktıysa da İrlanda’da kıtlık tehlikesinin ortaya çıkması üzerine Tahıl Yasası’nın gözden geçirilmesini önerdi. Tahıl Yasası tartışmaları büyük toprak sahiplerinin tepkisine yol açarak Muhafazakâr Parti’nin Korumacılar ve Peelciler olarak ikiye ayrılmasına neden oldu. Yasanın kaldırılması için partisinden yeterli desteği sağlayamaması üzerine istifa eden Peel, Liberaller’in hükümet kurmayı başaramaması üzerine yeniden başbakan oldu. Haziran 1846’da Korumacılar’ın muhalefetine karşın Wellington, Aberdeen ve Gladstone’un desteğiyle Tahıl Yasası’nı kaldırdı. Ancak, korumacı kanadın muhalifleriyle birleşerek azınlıkta kalmasını sağlamaları üzerine istifa etti. Ölümüne dek parlamentoda etkinliğini sürdürerek korumacı siyasete karşı serbest ticareti savundu.

•    YAPITLAR (başlıca): Memoirs of Sir Robert Peel, (ö.s.), Lord Mahon ve E.Cardwell, (der.), 2 cilt, 1856-1857, (“Sir Robert Peel’in Anıları”); The Private Letters of Sir Robert Peel, (ö.s.), G.Peel, 1920, (“Sir Robert Peel’in Özel Mektupları”).

•    KAYNAKLAR: N.Gash, Sir Robert Peel, 1972.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi