Robert Ezra Park Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

PARK, Robert Ezra (1864-1944)

ABD’li sosyolog. ABD’de zenci sorunuyla grup yaşamı ve kolektif davranış üzerine incelemelerde bulunmuştur.

14    Şubat 1864’te Pennsylvania Eyaleti’nde Harveyville’de doğdu, 7 Şubat 1944’te Tennessee Eyaleti’ nde Nashville’de öldü. Bir süre Minnesota Üniversitesi’nde öğrenim gördükten sonra geçtiği Michigan Üniversitesi Felsefe Bölümü’nü 1887’de bitirdi. Bu tarihten 1898’e değin ABD’nin çeşitli kentlerinde gazetecilik yaptı. Daha sonra Harvard Üniversitesi’ne girerek 1899’da psikoloji ve felsefe konusunda yüksek lisans derecesi elde etti. Ardından Almanya’ya giderek G.Simmel ile sosyoloji çalıştı ve 1904’te Heidel-berg Üniversitesi’nden kamuoyu üzerine yazdığı bir tezle doktorasını aldı. Aynı yıl ABD’ye döndükten sonra Harvard Üniversitesi’nde bir yıl süreyle felsefe dersleri verdi.

ABD’deki zenci sorunuyla ilgilenmeye başlayan Park, zencilerin beyazlarla eşit haklara kavuşmak için verecekleri siyasi ve toplumsal mücadeleden vazgeçerek, iş becerilerini artıracak ve topluma yararlı olmalarını sağlayacak mesleki bir öğrenime yönelmeleri, uysal, sabırlı ve sadık işçiler olarak toplumda bir yer edinmeye çalışmaları gerektiğini savunan zenci önder B.T. Washington’la ilişki kurdu ve onun sekreteri oldu. Washington’la birlikte ABD’nin güney eyaletlerinde yaşayan zencilerin yaşam koşullan üzerine yaptığı incelemelerin sonucunda, yöredeki ırksal sınıf yapısının kökeninde etnik farklılıkların bulunduğunu ileri süren bir kuram geliştirdi. Washington’un görüşlerine sosyolojik bir dayanak sağlamaya çalışan bu kurama göre, keskin etnik farklılıklar bir kast sistemi doğurmuş, işbölümünün kastlara göre gerçekleşmesi ise, kast sisteminin zamanla bir iktisadi sınıf yapısına dönüşmesiyle sonuçlanmıştı.

1914’te Chicago Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’ nde ders vermeye başlayan Park, bu görevini 1929’da emekli olana değin sürdürdü. 1921’de Ernest W.Bur-gess’le birlikte Introduction to the Science of Sociology (“Sosyoloji Bilimine Giriş”) adlı kitabı yazdı. Uzun süre üniversitelerde başlıca ders kitabı olarak okutulan bu kitapta grup yaşamı ve kolektif davranış çözümlemelerine ağırlık verdi. Kişiliğin toplumsal süreç içinde geliştiğini ve insan dürtülerinin ancak iletilebilir oldukları durumda gelenek, töre ve kamuoyu gibi resmi olmayan ya da hukuk ve devlet gibi kurumsallaşmış toplumsal güçler durumuna geldiğini ileri sürdü. Birey davranışlarının toplumsal etkileşim sonucunda kolektif bir davranışa dönüştüğünü belirtti. Rekabet, çelişki, uyma ve özümseme olarak dört tip etkileşim biçimi saptadı.

Park, makalelerinin, ders notlarının ve kitap yorumlarının derlenmesinden oluşan Collected Pa-pers (“Toplu Yazılar”) adlı üç ciltlik kitabının birinci cildinde “Irk ve Kültür” başlığı altında, ırk ilişkileri, ırkçı tutumlar ve göç konularını inceledi. “İnsan Toplulukları” adlı ikinci ciltte kent ve insan ekolojisi üzerine yazılarını bir araya getirdi. Öğrencisi R.D.McKenzie ile insan ekolojisi terimini ilk kullanan sosyal bilimci olan Park, kent yaşamının aile ve diğer toplumsal bağları zayıflatarak toplumu bireylerden oluşan atomlara dönüştürdüğünü savundu. “Toplum” adlı üçüncü ciltte, kolektif davranış üzerine yazdığı yazıları ve gazetelerin gelişim tarihiyle kamuoyu oluşturulması konusundaki incelemeleri yer aldı.

•    YAPITLAR (başlıca): Introduction to the Science of Sociology, 1921, (“Sosyoloji Bilimine Giriş”); The Immig-rant Press and Its Control, 1922, (“Göçmen Basını ve Denetimi”); Collected Papers, 3 cilt, 1950-1955 (ö.s.), E.C.Hughes (yay.), (“Toplu Yazılar”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi