Mehmed Yazıcıoğlu Kimdir, Hayatı, Eserleri, Muhammediye, Hakkında Bilgi

Mehmed Yazıcıoğlu. Türk şair, mutasavvıf (Gelibolu ? – Gelibolu 1451).

15. yüzyılda dini edebiyat cereyanı içinde eser vermiş Türk şâiri.  

Gelibolu yakınlarında Malkara’ya bağlı Kadr köyünde doğdu. Gelibolu’da öldü. Babası, hattatlığı, bazı dini, ilmî eserleri ve Şemsiyye adlı mesnevisi ile tanınmış Yazıcı Selâhaddin Efendi’dir. Kardeşi Yazıcıoğlu Ahmed Bican da bu asrın tanınmış mutasavvıflarındandır. İlköğrenimini babasından gördü. Sonradan İbn Ahmed Zeynü’l-Arab’dan Arapça öğrendi. Şeyh Haydar-ı Hafi’nin toplantılarında bulundu. Kardeşi Ahmed Bican ile birlikte Hacı Bayram Veli’ye bağlandılar; ondan hilafet aldı. Söylentiye göre Gelibolu’da Hamzakoyu’ ndaki çilehanesinde iki ila sekiz yıl kaldı.

Yazıcıoğlu Mehmed, Türk dini destan edebiyatının önemli eserlerinden biri olan Muhammedi’ye ile tanınır. Eser daha önce düzyazı biçiminde ve Arapça yazdığı Megâribü’z-Zamân’ın Türkçe manzum çevirisidir. Bu Arapça eser ayrıca kardeşi Ahmed Bican tarafından Envarü’l-Aşikîn adı altında düzyazı olarak Türkçe’ye çevrilmiştir. Mehmed’in 1449’da bitirip II. Murad’a sunduğu Muhammediye, dokuz bin beyitten biraz fazladır. Mesnevi biçiminde yazılmakla birlikte içinde kaside, terkib-i bend, terci-i bend ve müstezadlar da vardır. Evrenin yaratılışı, cennet, cehennem, melekler, Hz. Muhammed’in yaşamı, savaşları üç ana bölümde anlatılmıştır. Tasavvuf öğelerine de yer verilen eserin birçok şerhleri arasında en önemlisi Bursalı İsmail Hakkı’nın Ferahü’r-Ruh’udur. Yazıcıoğlu, ayrıca Muhyiddin-i Arabi’nin, Adem’den Hz. Muhammed’e kadar yirmi sekiz peygamberin niteliklerini anlatan Fusûsu’l Hikem adlı eserini Miinteha adı ile şerhetmiştir. Ahmed Bican da eseri Türkçe’ye çevirmiştir.

Yazıcoğlu, öğretici niteliklerini yitirmemeleri için eserlerini sanat kaygısı gütmeden, halkın kolayca okuyup anladığı, oldukça yalın bir dille yazmıştır.

Eserleri

Muhammediye: Hz.Muhammed’in hayatını ve vasıfların anlatan, devrinde ve sonraki yüzyıllarda mektep ve medreselerde ders kitabı gibi okutulan Anadolu ve Rumeli’nin dışında Maveraünnehir, Kırım, Kazan ve Başkırt Türkleri arasında asırlarca okunmuş, geniş şöhret kazanmış manzum bir eserdir. (bk.Muhammediye)

Meğâribü’z-zaman ;Tefsir ve hadîs ilmine ait bütün bilgileri bir araya toplayan Arabça bir eserdir. Bu eser kardeşi Yazıcıoğlu Ahmed Bican tarafından Envârü’l-âşıkın adlı ile Türkçe’ye tercüme edilmiştir. (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Emanet Hâzinesi, No. 1283)

Şerh-i Fusûsü’l-Hikem: Muhiddin-i Arabi Fusûs’unun şerhidir.(Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, III. Ahmed Bölümü, No. 1616)