John Loudon McAdam Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

McADAM, John Loudon (1756-1836)

İngiliz karayolu yapımcısı. Geliştirdiği yol yapımı yöntemleriyle kara taşımacılığının gelişmesine katkıda bulunmuştur.

21    Eylül 1756’da İskoçya’nın Ayr kentinde doğdu, 26 Kasım 1836’da Dumfriesshire bölgesindeki Moffat’ta öldü. 1770’te, o sıralarda İngiltere’nin yönetimi altında bulunan New York’a, amcasının yanına giderek ticaret yaşamına atıldı. Oldukça önemli bir servet kazanmasını sağlayan Bağımsızlık Savaşı’nın kolonilere bağımsızlık tanıyan antlaşmayla sonuçlanması üzerine 1783’te İskoçya’ya döndü ve Ayrshire bölgesindeki Sauhrie’ye yerleşti. Yaşadığı bölgenin yollarının bakımından sorumlu bir kuruluşun yöneticiliğine getirildiği bu yıllarda yol yapımına ilişkin yeni yöntemler geliştirmek amacıyla ve yalnızca kendi olanaklarını kullanarak çeşitli deneyler gerçekleştirdi. 1798’de Cornwall bölgesindeki Falmouth’ a taşındıktan sonra kamu kuruluşlarının da yardımıyla sürdürdüğü deneylerinin sonunda, Türkiye’de “makadam” olarak tanınan yol yapımı yöntemini geliştirmeyi başaran McAdam 1815’te, Bristol Bele-diyesi’nce bölgedeki karayollarının genel gözlemciliğine getirilince, kendi yöntemini yaygın biçimde uygulamaya başladı. 1823’te açılan bir parlamento soruşturması sonucu yöntemlerinin onaylanmasının
ardından 1827’de Metropoliten Yollar Genel Göz-lemciliği’ne atandı ve yaşamının sonuna değin ulusal yolların yapım ve bakımını yönetti.

18.yy’ın ortalarına değin Avrupa’da, karayolu yapımında parke taşlarının döşenmesine dayalı oldukça eski yöntemlerden yararlanılıyordu. 1764’te Fransız mühendis Pierre Tresaguet (1716-1796), yükün yolun yüzeyinden alttaki toprak zemine aktarılmasını sağlayan yeni yöntemler kullanmaya başlamış, aynı yıllarda İngiltere’de John Metcalf (1717-?) da, kuruma koşullarının geliştirilmesine ilişkin uygulamalara girişmişti. Biı başka İngiliz mühendis, Thomas Telford (1757-1834) ise, uygun eğim oranlarında ve en ağır yükleri bile taşıyabilecek nitelikteki yolların yapımını amaçlayan çalışmalar yapıyordu.

Kendisine Tresaguet’nin buluşlarını çıkış noktası seçmekle birlikte bu yeniliklerin hemen hemen tümünden yararlanan McAdam’m yapımını gerçekleştirdiği yolların iki yanına, tabanın çevresine oranla daha yüksekte kalmasını sağlayan kanallar açılmış ve üst döşemeye belirli bir eğim verilmişti. Böylece tabanının kuru ve sert kalması sağlanan bu yolların üst döşemesi de üç kattan oluşuyordu. Adını bulucusunun adının okunuşundan alan makadam döşeme yönteminde, yolun tabanı üzerine parçalanmış kayalar yerleştirilir, ardından daha küçük taşlardan oluşan bir kat döşenir bu katın üstü de ince çakıl ya da mıcırla örtülür. Sıkışmanın gerçekleşmesi için ise, yapım aşamalı biçimde yürütülür. İlk katman belirli bir süre kullanım sonucu bastırılıp sıkışınca, ikinci katmanın, daha sonra da üçüncü katmanın döşemesi yapılır. McAdam 25 cm’lik bir döşeme kalınlığının, dönemin en ağır yükleri için bile yeterli olduğuna inanmıştı.

Yol yapımında mühendisliğin yanı sıra iyi bir yönetimsel örgütlenmenin zorunluluğunu da vurgulayan McAdam’ın getirdiği yenilikler karayoluyla yapılan taşımacılık’ ve ulaşımın hızlanmasına ve önemli ölçüde ucuzlamasına yol açmıştır.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi