Tarihi Şahsiyetler

Nikolay Basov Kimdir, Hayatı, Laser, Hakkında Bilgi

BASOV, Nikolay (1922 – 1 Temmuz 2001)

SSCB’li fizikçi. Maser ve laserin yapımına yol açan yöntemleri geliştirerek, kuvantum elektroniğinin öncülerinden olmuştur.

Nikolay Gennadiyeviç Basov 14 Aralık 1922’de Voronej’de doğdu. 1948’de, daha Moskova Fizik Mühendisliği Enstitüsü’nde öğrenimini sürdürürken, aynı kentteki Lebedev Enstitüsü’ne laboratuvar asistanı olarak girdi. İki yıl sonra diplomasını, 1957’de fizik ve matematik bilimleri dalında doktorasını aldı, 1958’de de Lebedev Enstitüsü’nde müdür yardımcılığına getirildi. 1963’te aynı enstitüye bağlı Kuvantum Radyofiziği Laboratuvarı’nı kuran ve Moskova Fizik Mühendisliği Enstitüsü’nde profesörlüğe yükseltilen Basov, 1973’ten bu yana (1983) Lebedev Enstitüsü’ nün yöneticiliğini yürütmektedir.

Maser ve laserin geliştirilmesine ortam hazırlayan çalışmaları nedeniyle 1959’daProhorov ile birlikte Lenin Ödülü’nü, kuvantum elektroniğine katkıları nedeniyle 1964’te yine Prohorov ve ABD’li Townes ile birlikte Nobel Fizik Ödülü’nüalan Basov, 1966’da Sovyet Bilimler Akademisi’ne, ayrıca çeşitli ülkelerdeki birçok bilim derneğine üye seçilmiş, 1967, 1972 ve 1975’te üç kez Lenin madalyasıyla ödüllendirilmiştir.

Adı, İngilizce “microwave amplification by stimulated emission of radiation” (Uyarılmış ışınım yayımıyla mikrodalga yükseltilmesi) sözcüklerinin ilk harflerinden türetilen maser ve aynı tanımlamada “microwave” yerine “light” (ışık) sözcüğünü koyarak adlandırılan laserin temel ilkesi, 1917’de Einstein’ın ileri sürdüğü bir görüşten kaynaklanmıştır. Einstein, elektromanyetik ışıma ile madde etkileşmesinin kuvantal temellerini incelerken, atomların ortamdan soğurdukları enerjiyi yeniden ışıma biçiminde geri salmalarının iki değişik mekanizmayla gerçekleştiğini öne sürmüştü. Ardından, bu iki mekanizmayı,1 sistemin ısıl dengesini düzenleyen “Boltzmann kuralı” ile birleştirerek, Max Planck’ın ünlü “ışıma dağılımı” bağıntısını yeniden türetmişti.