Sosyoloji
Heidegger ve Teoloji
Ahmet Demirhan – Heidegger ve Teoloji
Önsöz
Fenomenoloji ve teoloji (…) düşünceyi
teolojinin üstüne yerleştirir ve teolojiyi pozitif bir bilim olarak
değerlendirir.
teolojinin üstüne yerleştirir ve teolojiyi pozitif bir bilim olarak
değerlendirir.
Metafiziğin onto-teo-lojik inşası…
…metafiziği, bir üçleme temelinde (…)
ontoloji, teoloji ve lojik temelinde zeminlenmiş ve bu haliyle Varlığa dair
soruyu o en basit ve en şaşırtıcı soruyu unutturmuş olan bir girişim olarak ele
alır.
ontoloji, teoloji ve lojik temelinde zeminlenmiş ve bu haliyle Varlığa dair
soruyu o en basit ve en şaşırtıcı soruyu unutturmuş olan bir girişim olarak ele
alır.
Heidegger, Dasein’ı diğer varlıklardan
ayıran özelliklerden olarak, onun imkân sahibi varlık olmasını gösterir.
ayıran özelliklerden olarak, onun imkân sahibi varlık olmasını gösterir.
Aporia ise imkân ile imkânsızlık arasındaki
sınırdır…
sınırdır…
1.
Kısım
Kısım
Heidegger’in
Teolojiyi ve Metafiziği Yorumlaması
Teolojiyi ve Metafiziği Yorumlaması
Martin
Heidegger – Fenomenoloji ve Teoloji
Heidegger – Fenomenoloji ve Teoloji
Felsefe, dünyanın ve hayatın vahiyden uzak
ve inançtan bağısız olan yorumudur.
ve inançtan bağısız olan yorumudur.
Teoloji de, dünyanın ve hayatın akaidi
olarak anlaşılması(dır).
olarak anlaşılması(dır).
Teoloji pozitif bir bilimdir ve bu nedenle,
haddi zatında, felsefeden mutlak olarak farklıdır.
haddi zatında, felsefeden mutlak olarak farklıdır.
Teoloji, Hıristiyanlık gibi bir şeyi
başlangıçta olası kılan şey neyse onun bilgisidir. (s. 37)
başlangıçta olası kılan şey neyse onun bilgisidir. (s. 37)
Etimoloji olarak teoloji, Tanrı bilim…
Ancak Tanrı, hiçbir biçimde teolojinin
araştırma nesnesi değildir. Teoloji, Tanrı hakkındaki spekülatif bilgi
değildir. (s. 42)
araştırma nesnesi değildir. Teoloji, Tanrı hakkındaki spekülatif bilgi
değildir. (s. 42)
Martin
Heidegger – Metafiziğin Onto-Teo-Lojik İnşası
Heidegger – Metafiziğin Onto-Teo-Lojik İnşası
Hegel için, düşünmenin meselesi şudur,
düşünme-dir. (idea, ide)
düşünme-dir. (idea, ide)
Yalnızca mutlak idea Varlık’tır.
Hegel için, düşünmenin meselesi, mutlak
kavram olarak ideadır. Bizim için, asli bir tarzda formüle edilmiş olarak,
düşünmenin meselesi, farklılık olarak farklılıktır.
kavram olarak ideadır. Bizim için, asli bir tarzda formüle edilmiş olarak,
düşünmenin meselesi, farklılık olarak farklılıktır.
(düşünürlerin düşündüğünün mutlak düşüncenin
evrelerinden biri olarak okunması, Hegel’in felsefe tarihi okuması)
evrelerinden biri olarak okunması, Hegel’in felsefe tarihi okuması)
Hegel için, önceki felsefe tarihiyle
söyleşisi, Aufhebung niteliğine sahiptir. (Aufhebung / bir şeyin muhafaza
edilerek aşılması)
söyleşisi, Aufhebung niteliğine sahiptir. (Aufhebung / bir şeyin muhafaza
edilerek aşılması)
Bizim için, düşünce tarihiyle söyleşinin
niteliği (…) geriye adımdır.
niteliği (…) geriye adımdır.
…geriye adım, metafizikten metafiziğin temel
doğasına hareket eder.
doğasına hareket eder.
Varlık hep ve her zaman yazgı olarak
konuşur.
konuşur.
Şimdi varlayan şey, modern teknolojinin
etken doğasının tahakkümü tarafından belirginleşir. Bu tahakküm, kendisini,
hayatın bütün alanlarında (…) zaten gösteriyor. (s. 54)
etken doğasının tahakkümü tarafından belirginleşir. Bu tahakküm, kendisini,
hayatın bütün alanlarında (…) zaten gösteriyor. (s. 54)
…biz bilimin başlangıcıyla uğraşıyoruz. Eğer
bilim Tanrı ile başlıyorsa, bu durumda o Tanrının bilimidir: teolojidir.
bilim Tanrı ile başlıyorsa, bu durumda o Tanrının bilimidir: teolojidir.
…benim başlangıç dersim olan What is
Metaphysics?, metafiziği haddi zatında ve bütün olarak varlıklar hakkındaki
sorgulama olarak tanımlar.
Metaphysics?, metafiziği haddi zatında ve bütün olarak varlıklar hakkındaki
sorgulama olarak tanımlar.
Metafizik, onto-teo-lojidir.
Hegel Varlığı düşünür.
En uygun felsefeye, onto-teo-loji değil de,
Mantık Bilimi adını verir.
Mantık Bilimi adını verir.
İdea, düşünme, açıkçası ve antik adetlere
göre, mantığın konusudur.
göre, mantığın konusudur.
Varlık kendisini düşünce olarak nasıl
sunmaya başlayabilir? (s. 57)
sunmaya başlayabilir? (s. 57)
Varlık kendisini düşünce olarak tezahür
ettirir. Bu şu anlama gelir: Varlıkların Varlığı, kendisini, kendisine zemin
veren ve kendisini değerlendiren zemin olarak açığa çıkarır. Zemin, varlıkların
temel doğasıyla ratio, varlıkların toplanması (gather) ve onların oluşması
anlamında Logos’tur.
ettirir. Bu şu anlama gelir: Varlıkların Varlığı, kendisini, kendisine zemin
veren ve kendisini değerlendiren zemin olarak açığa çıkarır. Zemin, varlıkların
temel doğasıyla ratio, varlıkların toplanması (gather) ve onların oluşması
anlamında Logos’tur.
Varlıklar her zaman ve her yerde Varlık’ın
varlıklarıdır.
varlıklarıdır.
Bu nedenle Varlığı, yalnızca varlıklarla
farklılığı içinde düşündüğümüzde ve varlıkları da, Varlık’la farklılıklarında
düşündüğümüzde tam olarak düşünürüz. (s. 60)
farklılığı içinde düşündüğümüzde ve varlıkları da, Varlık’la farklılıklarında
düşündüğümüzde tam olarak düşünürüz. (s. 60)
Metafizik haddi zatında varlıkları bir bütün
olarak düşündüğü için (…)
olarak düşündüğü için (…)
Metafizik varlıkları haddi zatında bütün
varlıklar için ortak olan zemin açısından düşündüğü zaman, bu durumda onun mantığı
(lojik’i) onto-lojik’tir. Metafizik haddi zatında varlıkları bir bütün olarak,
her şeyin sebebini izah eden en yüce varlık açısından düşündüğü zaman, bu
durumda onun mantığı (lojik’i) teo-lojik’tir.
varlıklar için ortak olan zemin açısından düşündüğü zaman, bu durumda onun mantığı
(lojik’i) onto-lojik’tir. Metafizik haddi zatında varlıkları bir bütün olarak,
her şeyin sebebini izah eden en yüce varlık açısından düşündüğü zaman, bu
durumda onun mantığı (lojik’i) teo-lojik’tir.
Causa sui, felsefenin tanrısı için en iyi
isimdir.
isimdir.
Causa sui olarak tanrıyı, felsefenin
tanrısını terketmek zorunda olan tanrı-sız düşünce, bu nedenle, belki de ilahi
Tanrı’ya daha yakındır.
tanrısını terketmek zorunda olan tanrı-sız düşünce, bu nedenle, belki de ilahi
Tanrı’ya daha yakındır.
(Varlığı düşünmenin önündeki engeller:
Metafizik, modern teknoloji)
Metafizik, modern teknoloji)
Bu nedenle geriye adım, bizzat tamamlanmamış
olarak kalacaktır. (s. 67)
olarak kalacaktır. (s. 67)
2.
Kısım
Kısım
Heidegger’in
Teknolojik Kökenleri
Teknolojik Kökenleri
Brian
D. Ingraffia – Heidegger’in Unutuşu: Kitab-ı Mukaddes Teolojisinden Temel
Ontolojiye
D. Ingraffia – Heidegger’in Unutuşu: Kitab-ı Mukaddes Teolojisinden Temel
Ontolojiye
Amacım, Heidegger’in Hıristiyan teolojide
kullanılmasının düzeltilmesi gereken vahim bir hata olduğunu göstermektir.
kullanılmasının düzeltilmesi gereken vahim bir hata olduğunu göstermektir.
Nietzsche’nin Hıristiyan karşıtı ateizminin
etkisi altında Hırtistiyanlığa inancını terk etmiştir.
etkisi altında Hırtistiyanlığa inancını terk etmiştir.
Heidegger (…) otantikliği, kişinin nefsini
elinde bulundurması; nefsinin emrettiklerini takip etmesi anlamına geldiğini beyan
eder.
elinde bulundurması; nefsinin emrettiklerini takip etmesi anlamına geldiğini beyan
eder.
Heidegger için (…) kendini kendi elinde
bulunduruşun ışığında yaşayanlar, otantik olarak parousiayla ilişkilendirilir.
bulunduruşun ışığında yaşayanlar, otantik olarak parousiayla ilişkilendirilir.
Otantik olmayış, gündelik egoizmin
yoğunlaşmasıdır; otantiklik, bu egoizmin azaltılmasıdır.
yoğunlaşmasıdır; otantiklik, bu egoizmin azaltılmasıdır.
Being and Time’da otantik olmayış, kendi
nefsi tarafından değil de başkası tarafından kontrol edilen birine işaret eder.
nefsi tarafından değil de başkası tarafından kontrol edilen birine işaret eder.
Paul, can ile bedeni, deruni ile zahiri
insanı değil, kendi varlığıyla yaşayanlar ile Tanrı için yaşayanlar arasında
bir ayrım yapar. Heidegger’in otantik ile otantik olmayan varoluş ayrımıyla
karşılaştırılması gereken nokta burasıdır. (s. 103)
insanı değil, kendi varlığıyla yaşayanlar ile Tanrı için yaşayanlar arasında
bir ayrım yapar. Heidegger’in otantik ile otantik olmayan varoluş ayrımıyla
karşılaştırılması gereken nokta burasıdır. (s. 103)
3.
Kısım
Kısım
Heidegger,
Onto-Teoloji ve Tanrı
Onto-Teoloji ve Tanrı
John
Peacocke – Heidegger ve Onto-Teoloji Sorunu
Peacocke – Heidegger ve Onto-Teoloji Sorunu
Heidegger, düşünmenin, yalnızca,
yüzyıllardır kutsanılan aklın, düşüncenin hayli dik başlı bir danışmanı
olduğunu anladığımız zaman başladığını iddia eder.
yüzyıllardır kutsanılan aklın, düşüncenin hayli dik başlı bir danışmanı
olduğunu anladığımız zaman başladığını iddia eder.
Heidegger için Batı metafiziği, en kamil
halini, Nietzsche’de bulur. Heidegger’e göre Nietzsche, tamamlanmış nihilizm
çağını ve bunun sonucunda yeryüzünün teknotratik yolla zillete düşmesini haber
vermiştir bize. Descartes’tan beri ilk felsefe olarak düşünülen metafizik,
Heidegger’in elinde onto-teoloji olmuştur.
halini, Nietzsche’de bulur. Heidegger’e göre Nietzsche, tamamlanmış nihilizm
çağını ve bunun sonucunda yeryüzünün teknotratik yolla zillete düşmesini haber
vermiştir bize. Descartes’tan beri ilk felsefe olarak düşünülen metafizik,
Heidegger’in elinde onto-teoloji olmuştur.
Varlığın unutuluşu meydandadır. Biz
ölümlüler, artık hayrete düşmüyoruz.
ölümlüler, artık hayrete düşmüyoruz.
Heidegger’in Batı metafiziği (…) başladığından
beri, ziyadesiyle hem ontoloji hem de teoloji olmuştur.
beri, ziyadesiyle hem ontoloji hem de teoloji olmuştur.
Teoloji neye ihtiyaç duyar?
Teoloji yoluyla, bütün varlıklar için
yaratıcı muhafaza edici zemin olarak Tanrıdan söz etmeye (…) bir Logos
sağlamaya çağrılırız.
yaratıcı muhafaza edici zemin olarak Tanrıdan söz etmeye (…) bir Logos
sağlamaya çağrılırız.
Varlığın çağrısını işiten bir düşünme,
çağrının gelmesine şükranlarını sunar ve ait olarak ve itaat ederek o çağrıya
has kılınır.
çağrının gelmesine şükranlarını sunar ve ait olarak ve itaat ederek o çağrıya
has kılınır.
…Tanrının ölümünün sonucu olarak tanrısız
düşünce (…) daha fazla olarak Tanrı olasılığına açık görünür.
düşünce (…) daha fazla olarak Tanrı olasılığına açık görünür.
Jeff
Owen Prudhomme – Mutlak Tanrı’nın Geçip Gitmesi
Owen Prudhomme – Mutlak Tanrı’nın Geçip Gitmesi
Heidegger’de
Modernliğin Teknolojik Değerlendirilişi
Modernliğin Teknolojik Değerlendirilişi
Beitrage zur Philosophie (ya da felsefe
üzerine denemeler)
üzerine denemeler)
Son, en derin başlangıçtır.
Son Tanrı, tanrılığın bütün olasılıklarının
biraraya toplanması anlamında Tanrı’nın Tanrı’sıdır.
biraraya toplanması anlamında Tanrı’nın Tanrı’sıdır.
Hans
Georg Gadamer – Martin Heidegger ve Marburg Teolojisi
Georg Gadamer – Martin Heidegger ve Marburg Teolojisi
Nichomachean Ethics: 1149b / Lethe tes men
toautps ekeos estin, phroneseos de ouks estin.
toautps ekeos estin, phroneseos de ouks estin.
İşte bu bilinçtir.
4.
Kısım
Kısım
Bir
Eleştiri
Eleştiri
Hans
Jones – Heidegger ve Teoloji
Jones – Heidegger ve Teoloji
Bilim ve metafiziğin dili nesnelleştirici
bir söylemken, temel düşünmenin dili şükran niteliğine sahiptir.
bir söylemken, temel düşünmenin dili şükran niteliğine sahiptir.
Varoluş temelde linguistiktir.
İnancımızın konuşma yeteneği…
Yalnızca varlığın hakikatinden kutsal olanın
özü düşünülebilir. Yalnızca kutsal olanın ışığında ilahiliğin özü
düşünülebilir. Yalnızca ilahiliğin özünün ışığında Tanrı’nın işaret ettiği
şeyin ne olduğu düşünülebilir ya da söylenebilir.
özü düşünülebilir. Yalnızca kutsal olanın ışığında ilahiliğin özü
düşünülebilir. Yalnızca ilahiliğin özünün ışığında Tanrı’nın işaret ettiği
şeyin ne olduğu düşünülebilir ya da söylenebilir.
Tanrı, kendisini, kendisi olarak düşünceye
açar; bir kader olarak düşünceye düşer ve kendisini düşüncenin konusu olarak
ortaya serer.
açar; bir kader olarak düşünceye düşer ve kendisini düşüncenin konusu olarak
ortaya serer.
Tanrı kendisini açmaz; ancak Varlık o
aracılığıyla kendisini açar.
aracılığıyla kendisini açar.
Varlıklar, varlığın tecrübe edilmesi için
fırsatlardır.
fırsatlardır.
Varlık, varlıklarda, kendi varlıklarına
(varoluşlarına) yani, niye öyle olduklarına hayret etme olarak tecrübe edilir.
(varoluşlarına) yani, niye öyle olduklarına hayret etme olarak tecrübe edilir.
Varlık şu ya da bu varlığın varlığı
olmadığından (…) herhangi tikel bir varlıkta varlığı düşünmek o tikel varlıktan
uzaklaşarak düşünmektir.
olmadığından (…) herhangi tikel bir varlıkta varlığı düşünmek o tikel varlıktan
uzaklaşarak düşünmektir.
…bu nedenle Tanrı’yı asli olarak düşünmek,
Tanrı’dan uzaklaşarak ya da Tanrı’nın ötesinde düşünmektir. (s. 205)
Tanrı’dan uzaklaşarak ya da Tanrı’nın ötesinde düşünmektir. (s. 205)
—
Editör: Ahmet Demirhan
İnsan Yayınları
2002