Sosyoloji
Rilke – Biyografi
Rilke – Biyografi
Prag’da, Heinrich Sokağı 19 numaralı evde 4
Ocak 1875’te doğdu.
Ocak 1875’te doğdu.
René Karl Wilhelm Johann Josef Maria’dır
ismi.
ismi.
Ailenin tek çocuğudur.
Babası orta dereceli bir memurdu.
Annesi Phia (Sophie) de Prag doğumludur.
Babası 1906’da vefat etti. Bir süre sonra
annesi ve anneannesi de vefat etti.
annesi ve anneannesi de vefat etti.
Askeri okuldaki yıllarında gelişmeye
başlayan annesine karşı soğukluğu yaşam boyu bir yük gibi sırtında taşır.
başlayan annesine karşı soğukluğu yaşam boyu bir yük gibi sırtında taşır.
İlkokulda üstün başarı gösterir.
1884’te ilk kez yazdığı bir şiiri
anne-babasına okur.
anne-babasına okur.
1888’de St. Pölten’deki askeri ortaokulun
bir öğrencisidir.
bir öğrencisidir.
Anne ve babası bu yıllarda ayrı konutlarda
yaşamaya başlarlar.
yaşamaya başlarlar.
Annesi daha sonra Viyana’ya taşınır.
Sağlık durumunun zayıflığı gerekçe
gösterilerek 3 Haziran 1891’de okulla ilişiği kesilir.
gösterilerek 3 Haziran 1891’de okulla ilişiği kesilir.
Bu dönemde yazdıkları Pierre Dumant ile
Turnstunda (Beden Eğitimi) öyküsüdür.
Turnstunda (Beden Eğitimi) öyküsüdür.
1891’de Linz’e taşınır. Ticaret akademisinde
kurs görmeye başlar. Vereceği olgunluk sınavıyla subay olma hakkı kazanacaktır.
Bu denemesi sonuçsuz kalır. Nisan 1892’de akademiden ayrılır.
kurs görmeye başlar. Vereceği olgunluk sınavıyla subay olma hakkı kazanacaktır.
Bu denemesi sonuçsuz kalır. Nisan 1892’de akademiden ayrılır.
Amcası Jaroslav’ın yardımlarıyla farklı bir
gelecek yolu açılır önünde. Amcasının hukuk bürosunun başına geçmesi planlanır.
Bir süre halasının yanında kalır.
gelecek yolu açılır önünde. Amcasının hukuk bürosunun başına geçmesi planlanır.
Bir süre halasının yanında kalır.
Amcası 1892’de vefa edince bağımsızlığına
kavuşur.
kavuşur.
Liseyi dışarıdan bitirir.
Yeğeni Giesela’nın arkadaşı Valerie von
David-Rhonfeld ile tanışır.
David-Rhonfeld ile tanışır.
1894’te Yaşam ve Şarkılar yayınlanır.
Kış yarıyılında felsefe tahsiline başlar.
Yaz yarıyılında hukuk fakültesine geçer.
Yaz yarıyılında hukuk fakültesine geçer.
Yaşam ve Şiirler’i 1895 yayınladığı
Larenopfer (Larlar’a Adak) izler. Kitapta Prag panoraması çizer.
Larenopfer (Larlar’a Adak) izler. Kitapta Prag panoraması çizer.
Traumgekönt 1896’da,
Advent 1897’de yayınlanır.
Oyun alanındaki çalışmaları 1900 yılına dek
sürer.
sürer.
Sekizi elimize ulaşan oyunlarından bazıları
1887-1898 yıllarında sahneye konur. Yine bu dönemde çok sayıda öykü yazar.
Eserlerinin pek çoğu basılır, bazıları ise yayınevi arşivlerinde yitip gider.
1887-1898 yıllarında sahneye konur. Yine bu dönemde çok sayıda öykü yazar.
Eserlerinin pek çoğu basılır, bazıları ise yayınevi arşivlerinde yitip gider.
Tiyatro işleri için Viyana’ya,
meslektaşlarıyla görüşmeler için Dresden’e, Macaristan Krallığının bininci
kuruluş yıldönümü şenliğine katılmak için Budapeşte’ye gider. Tatillerini
Salzkammergut’ta geçirir. 1897-1901 tarihleri arasında her yaz mutlaka annesini
ziyaret eder.
meslektaşlarıyla görüşmeler için Dresden’e, Macaristan Krallığının bininci
kuruluş yıldönümü şenliğine katılmak için Budapeşte’ye gider. Tatillerini
Salzkammergut’ta geçirir. 1897-1901 tarihleri arasında her yaz mutlaka annesini
ziyaret eder.
Salomé
Rilke ona çok güvenir. İçine düştüğü tüm
bunalımlarında destek istediği kişi hep Salomé olur.
bunalımlarında destek istediği kişi hep Salomé olur.
Rilke Salomé ile ilk defa 1896’da
karşılaşır. Salomé’nin peşine takılıp Berlin’e yerleşir. Salomé ile birlikte,
biri 1899’da diğeri 1900’de olmak üzere iki defa Rusya’ya gider. İlk gezide
Tolstoy’u da ziyaret ederler. Moskova’da geçirdiği paskalya gecesinde Rus
dindarlığına tanık olur.
karşılaşır. Salomé’nin peşine takılıp Berlin’e yerleşir. Salomé ile birlikte,
biri 1899’da diğeri 1900’de olmak üzere iki defa Rusya’ya gider. İlk gezide
Tolstoy’u da ziyaret ederler. Moskova’da geçirdiği paskalya gecesinde Rus
dindarlığına tanık olur.
1899-1900 kışında Rusçadan çeviriler yapmaya
koyulur. Senenin sonunda Salomé için altı şiir yazar.
koyulur. Senenin sonunda Salomé için altı şiir yazar.
Rusya gezisinin ilk ürünü olan Buch vom
mönchischen Leben (Keşiş Yaşamı Üstüne) müsvedde halinde tamamlanır. Hemen
ardından Studen-Buck’un (Dualar Kitabı) birinci bölümünü yazar. Salomé için yazdığı
şiirleri Die zur Feier (Sana Şenlik İçin) başlığı altında yayınlamak ister.
Salomé istemediği için bu kitap yayınlanmaz.
mönchischen Leben (Keşiş Yaşamı Üstüne) müsvedde halinde tamamlanır. Hemen
ardından Studen-Buck’un (Dualar Kitabı) birinci bölümünü yazar. Salomé için yazdığı
şiirleri Die zur Feier (Sana Şenlik İçin) başlığı altında yayınlamak ister.
Salomé istemediği için bu kitap yayınlanmaz.
Mir zur Feier (Bana Şenlik İçin) adını
verdiği eseri 1899’da yayınlandı. Aynı eser daha sonra Frühe Gedichte (İlk
Şiirler) adıyla yayınlandı.
verdiği eseri 1899’da yayınlandı. Aynı eser daha sonra Frühe Gedichte (İlk
Şiirler) adıyla yayınlandı.
1898’de arkadaşı Vogeler’in daveti üzerine
Worpswede’deki çiftliğe gider. Heykeltıraş Clara Westhoff ile burada tanışır.
Worpswede’deki çiftliğe gider. Heykeltıraş Clara Westhoff ile burada tanışır.
28 Nisan 1901’de Clara ile evlenir.
Westerwede’de bir köy evine yerleşir.
Dualar Kitabı’nın ikinci bölümü olan Das Buch
von der Pilgerfahrt (Hac Kitabı) 1901’in sonbaharında tamamlanır. Noel’den önce
12 Aralık’ta kızı Ruth doğar.
von der Pilgerfahrt (Hac Kitabı) 1901’in sonbaharında tamamlanır. Noel’den önce
12 Aralık’ta kızı Ruth doğar.
1902’de akrabalarından aldığı burs kesilir.
Rilke iş aramaya başlar.
Kitap tanıtım yazıları kaleme alır.
Sanatçı monografileri hazırlaması istenir.
Rodin üstüne bir kitap hazırlamak üzere çalışmalara başlar. Kasım ve Aralık
aylarında Paris’te kitabı yazar.
Rodin üstüne bir kitap hazırlamak üzere çalışmalara başlar. Kasım ve Aralık
aylarında Paris’te kitabı yazar.
1902 yılında şunun farkına varır; para
kazanmaya çalışacaksa sanatından uzaklaşacak. Sanatını icra edecekse para
sıkıntısını göze almak durumunda kalacak. Kararını kendi öz çalışmasını
sürdürmekten yana verir.
kazanmaya çalışacaksa sanatından uzaklaşacak. Sanatını icra edecekse para
sıkıntısını göze almak durumunda kalacak. Kararını kendi öz çalışmasını
sürdürmekten yana verir.
1902 Nisanında Dualar Kitabı’nın üçüncü ve
son bölümü olan Von der Armuth und vom Tode (Yoksulluk ve Ölüm Üstüne)
tamamlanır. Yoksulluğun sınırlarında yaşamaktadır bu dönemde.
son bölümü olan Von der Armuth und vom Tode (Yoksulluk ve Ölüm Üstüne)
tamamlanır. Yoksulluğun sınırlarında yaşamaktadır bu dönemde.
Yoksulluk dolu yıllar 1903 kışı, 1904 yazı
ve kışında, 1905 yaz yarıyılında da devam eder. Berlin’de Simmel’in yanında
yükseköğrenimini tamamlaya çalışır ancak sonuç başarısızlık olur.
ve kışında, 1905 yaz yarıyılında da devam eder. Berlin’de Simmel’in yanında
yükseköğrenimini tamamlaya çalışır ancak sonuç başarısızlık olur.
Bu dönemde Kontes Schwerin’in çevresindeki
dostları ona yardım ederler. O yazı Kontes’in orman içindeki sarayında geçirir.
Rodin ile dostluk kurar.
dostları ona yardım ederler. O yazı Kontes’in orman içindeki sarayında geçirir.
Rodin ile dostluk kurar.
Roma’ya gider karısıyla birlikte. Burada
1904 Şubatında Malte Laurids Brigge’nin Notları’nı kaleme almaya başlar. Bu
kitapla ilgili çalışmaları 1910 yılına dek devam eder.
1904 Şubatında Malte Laurids Brigge’nin Notları’nı kaleme almaya başlar. Bu
kitapla ilgili çalışmaları 1910 yılına dek devam eder.
Kopenhag’ı ziyaret eder. Şehre hayran kalır.
Danca öğrenmeye başlar.
Danca öğrenmeye başlar.
1905 yılında Dualar Kitabı yayınlanır. Bu
Rilke’nin ilk büyük başarısıdır.
Rilke’nin ilk büyük başarısıdır.
1905-1906 arasında 8 ay kadar bir süre
Rodin’in evinde kalır.
Rodin’in evinde kalır.
Rodin’in bıkıp usanmadan sürdürdüğü çalışma,
o uyarıcı “her zaman çalışmalı” sözleri Rilke’ye sirayet eder.
o uyarıcı “her zaman çalışmalı” sözleri Rilke’ye sirayet eder.
Dualar Kitabı ikinci basımını yaparken Die
Wiese von Liebe und Tod des Cornett Christoph Rilke (Sancaktar Christoph
Rilke’nin Aşk ve Ölüm Şarkısı) yayınlanır.
Wiese von Liebe und Tod des Cornett Christoph Rilke (Sancaktar Christoph
Rilke’nin Aşk ve Ölüm Şarkısı) yayınlanır.
1906-1907 kışını Capri’de geçirir. Bu
dönemde yazdığı şiirlerini Neue Gedichte (Yeni Şiirler) adlı kitabına alır.
dönemde yazdığı şiirlerini Neue Gedichte (Yeni Şiirler) adlı kitabına alır.
En verimli yıllarını Paris’te geçirir.
Paris, Rilke için çalışmak demektir. 1907’de Yeni Şiirler’i bitirir.
Paris, Rilke için çalışmak demektir. 1907’de Yeni Şiirler’i bitirir.
1908 Kasımında ağıtların ikisi ortaya çıkar.
1910’da Malte Laurids Brigge’nin Notları
yayınlanır.
yayınlanır.
Kuzey Afrika’ya gider. Arapça öğrenir.
Kuran’ı Kerim’i okumaya başlar.
Kuran’ı Kerim’i okumaya başlar.
Nil seyahatine çıkar.
1911’de Paris’e döner.
Prenses Taxis, Triest civarındaki
kayalıkların üzerinde bulunan Duino şatosunda konuk eder Rilke’yi. 1912
Aralığında ağıtların ilk ikisini yazar.
kayalıkların üzerinde bulunan Duino şatosunda konuk eder Rilke’yi. 1912
Aralığında ağıtların ilk ikisini yazar.
1912’de İspanya’ya gider. Toledo’da ağıt
perilerini bulacağını umar. Çalışmaları ilerler. 1913’te üçüncü ağıtı yazar.
perilerini bulacağını umar. Çalışmaları ilerler. 1913’te üçüncü ağıtı yazar.
Savaş Yılları
Paris’te kaldığı evin kirasını
ödeyememiştir. Evdeki evrakı açık arttırmaya çıkarılıp satılır. Yazma
müsveddelerinin bir bölümünü André Gide kurtarmayı başarır.
ödeyememiştir. Evdeki evrakı açık arttırmaya çıkarılıp satılır. Yazma
müsveddelerinin bir bölümünü André Gide kurtarmayı başarır.
Bu dönemde Münih’te otel odalarındadır
Rilke.
Rilke.
1915 Kasımında askere alınır. Avusturya
ordusunda hizmete başlar. 1916 yılına kadar koyu bir yalnızlık içerisindedir.
Dördüncü ağıt bu dönemin meyvesidir.
ordusunda hizmete başlar. 1916 yılına kadar koyu bir yalnızlık içerisindedir.
Dördüncü ağıt bu dönemin meyvesidir.
Mart 1918’de Prenses Taxis’e yazdığı bir
mektupta şunları söyler: “…çevrelerinde aşina oldukları bir nesne bulamayan
insan ve hayvanların nasıl kuruyup gittiklerini anlıyorum şimdi.”
mektupta şunları söyler: “…çevrelerinde aşina oldukları bir nesne bulamayan
insan ve hayvanların nasıl kuruyup gittiklerini anlıyorum şimdi.”
1919’da Almanya’dan ayrılır. Ağıtları
bitirmek ister. İsviçre’ye gider. Rhone ırmağından yukarılara çıkar. 13.
yüzyıldan kalma bir kuleyle karşılaşır (Chateau de Muzot). 1921-1922 kışını bu
şatoda yalnız başına geçirir. Valéry’nin yazılarını Almanca’ya aktarmaya
çalışır.
bitirmek ister. İsviçre’ye gider. Rhone ırmağından yukarılara çıkar. 13.
yüzyıldan kalma bir kuleyle karşılaşır (Chateau de Muzot). 1921-1922 kışını bu
şatoda yalnız başına geçirir. Valéry’nin yazılarını Almanca’ya aktarmaya
çalışır.
7 Şubat-14 Şubat tarihleri arasında 7 ağıtı
da yazar ve şaheserini tamamlar.
da yazar ve şaheserini tamamlar.
Ağıtları yazdıran ilhamın rüzgârıyla
soneleri yazmaya koyulur. 26 soneyi bu dönemde yazar. 23 Şubat’ta sonelerin
yazımı da tamamlanır.
soneleri yazmaya koyulur. 26 soneyi bu dönemde yazar. 23 Şubat’ta sonelerin
yazımı da tamamlanır.
1922’nin sonlarında Valéry’nin Charmes adlı
eserindeki şiir ve odeleri Almanca söylemeye çalışır. Yazdığı müsveddeleri
1924’te Valéry’ye yollar. Rilke’nin son çalışması Valéry’den yaptığı bu şiir
çevirileridir.
eserindeki şiir ve odeleri Almanca söylemeye çalışır. Yazdığı müsveddeleri
1924’te Valéry’ye yollar. Rilke’nin son çalışması Valéry’den yaptığı bu şiir
çevirileridir.
27 Ekim 1925’de Muzot’da vasiyetini kaleme
alır.
alır.
29 Aralık’ta vefat eder.
—
Ingeborg Schnack – Yaşamöyküsü
Rainer Maria Rilke, Genç Bir Şaire Mektuplar
(s. 59-103)
(s. 59-103)
Türkçeleştiren: Kâmuran Şipal
Cem Yayınevi, 2. Baskı, Aralık 2001