Hasan Mazhar Paşa Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

HASAN MAZHAR PAŞA (1845-1920)

Osmanlı, hekim. Anatomi konusundaki yapıtları, Türkiye’de uzun yıllar tıp öğretiminin temel kaynağı olmuştur.

1845’te İstanbul’da doğdu, 31 Aralık 1920’de aynı kentte öldü. 1869’da Askeri Tıbbiye’yi yüzbaşı rütbesiyle bitirip, iki yıl Haydarpaşa Ameliyat Oku-lu’nda staj yaptıktan sonra 1871-1874 arası Paris’te anatomi ve cerrahi bilgisini artırdı. İstanbul’a dönüşünde Tıbbiye-i Şâhâne’ye ilm-i teşrih ve ilm-i ensac (anatomi ve histoloji) muallim muavini (doçent) olarak atandıysa da, 1875’ten 1878’e değin Sırbistan ve Karadağ ayaklanmaları, ardından Osmanlı-Rus Savaşı nedeniyle öğretim görevine ara vermek zorunda kaldı. 1879’da, kürsüsüne döndükten bir yıl sonra muallimliğe (profesörlüğe) yükseltildi, aynı zamanda Sivil Tıbbiye’de de anatomi dersleri verdi. 1908’de, II.Meşrutiyet’in ilanından sonra, bir süre Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne nazırlığı yapan Haşan Mazhar Paşa, ertesi yıl Askeri ve Sivil Tıbbiye’nin birleştirilerek Tıp Fakültesi’ne dönüştürülmesi sırasında emekliye ayrılmasına karşın “fahri teşrih müderrisliği” (onursal anatomi profesörlüğü) unvanıyla ölümüne değin anatomi derslerini sürdürdü.

1867’de kurulan Sivil Tıbbiye’de daha ilk yıldan başlayarak öğretim dilinin Türkçe olmasına karşılık, Askeri Tıbbiye’de 1870’e değin Fransızca’dan Türkçe öğretime geçilememişti. Osmanlıca ilk tıp sözlüğünün hazırlanmasında görev alan ve birçok anatomi teriminin Osmanlıca karşılıklarım bulan Hasan Mazhar Paşa, Askeri Tıbbiye’de Türkçe öğretimin yerleşmesinde de emeği geçen hocalardan biridir. Her iki tıp okulunda aralıklı olarak 46 yıl anatomi dersi vermiş, gerek telif, gerek çeviri yapıtları uzun yıllar anatomi öğretiminde kullanılarak birçok kez basılmıştır.

• YAPITLAR (başlıca): İlm-i Teşrih-i Tavsifi (Yunus Rami ile), 2 bölüm, 1890; Teşrih-i Tavsifi (Janin’den çeviri), 4 cilt, 1901; İlm-i Teşrih-i Topografi, 1908.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi