Elizabeth Anscombe Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

ANSCOMBE, Elizabeth (1919 – 5 Ocak 2001)

İngiliz düşünür. Wittgenstein’ın etkisini sürdürmüş, özellikle eylem felsefesi alanındaki görüşleriyle önem kazanmıştır.

Gertrude Elizabeth Margaret Anscombe, İngiltere’de doğdu. Oxford ve Cambridge üniversitelerinde öğrenim gördü. Aynı üniversitelerde, 1941’den başlayarak öğretim üyeliği yaptı. 1983’te Cambridge Üniversitesi New Hall’da felsefe profesörüydü. 1967’de British Academy’ye üye seçildi. Anscombe, 20. yy’ın mantık felsefesinde adını duyurmuş bir filozof olan P.T. Geach ile evlidir.

Wittgenstein’m bellibaşlı birkaç öğrencisinden biri olarak hocasının kimi görüşlerini sürdürmüş ve geliştirmiştir. Ölümünden sonra Wittgenstein’dan kalan dosyalar dolusu notları konularına ve mantıksal sıralarına göre dizenler arasında etkin olarak çalışmış ve elde edilen kitapların çoğunu İngilizce’ye çevirerek yayımlamıştır. Wittgenstein’ın felsefesini açıklayıcı nitelikte yayınları da vardır.

Anscombe, çalışmalarını özellikle anlık (zihin) ve eylem felsefesi alanlarında yoğunlaştırmıştır. Witt-genstein’ı izleyerek, niyet ya da istencin eyleme neden olarak gösterilmesine karşı çıkmış, bu durumların gerçekte anlıksal içerikler olmayıp, gövdede meydana gelen kimi olayların eylem olarak betimlenmesine yaradığını öne sürmüştür. Anscombe’a göre, eylem, “gövdesel olay”dan belirli kural dizgeleri içinde, bu kuralların gereklerini izleyerek yerine getiriliyor olmakla da ayrılır.

Eylemin betimlenmesi sorununda, Amerikalı filozof Donald Davidson ile görüş birliği içindedir. Bir bireyin gövdesinde başlayan bir olay ve onun değişik nedensel etkileri, bu bireyin değişik eylemleri olarak betimlenebilir. Örneğin, birinin su deposuna zehir dökmesi, bunun için kolunu oynatması, böylece evdekileri zehirlemesi ve onları öldürmesi gibi… Bireylerin bir eylemle birçok eylem yapmış olamayacaklarını savunan Anscombe, değişik betimlemeleri ne olursa olsun, eylemlerin bu betimlemelerden bağımsız olarak özbelirlenebileceklerini (Identification individuation) savunmuş ve eylemin sayısını olaylar zincirinde ilk neden olan olay sayısının belirlediğini ileri sürmüştür. Başka bir deyişle, yukarıdaki örnekte birçok işi birden yapıyormuş gibi betimlenen kişinin yaptığı, gerçekte bir tek eylemdir.

•    YAPITLAR: Intention, 1957,(“Niyet”); An Introduction to VVittgenstein’s Tractatus, 1959, (“Wittgenstein’ın Tractatusu’na Giriş”); Three Philosophers (P.T. Geach ile), 1961, (“Üç Filozof”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi