Edward Frankland Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Çalışmalarında fiziksel kimyanın yöntemlerini organik kimyayla birleştiren Frankland, yeni bileşiklerin sentezinde organik köklerin rolünü ve birleşme kurallarım incelerken kimyaya iki konuda değerli katkıda bulundu. Kökler üstüne araştırmaları sırasında, metal içeren organik madde sentezlerine ağırlık vererek, o güne değin büyük ölçüde karbon, hidrojen, oksijen, azot, kükürt, fosfor gibi elementlerden oluşan organik bileşik türlerinin başta çinko, kalay, cıva olmak üzere metal elemetlerin de katılmasıyla zenginleştirilmesine olanak sağladı. “Organometal’Terın kimyası diye adlandırılan bu alan bugün de önemli bir araştırma konusudur.

Frankland kökler üstüne yaptığı araştırmalara dayanarak birleşme değeri kavramım geliştirdi. Deneylerinde de gözlediği gibi, azot ve fosfor başka elementlerin ya üç va da beş atomuyla birleşerek yeni bileşikler oluşturuyordu. Öte yandan organik köklerin birleşmesinde, metal dahil içerdikleri tüm elementlerin rolü oluyordu. Örneğin kalay en az iki oksit oluşturabilirken, kalay dietilinin yalnız bir oksidi vardı. Buna karşılık çinko metalin davranışı çinkonunkinden farklı değildi. Bütün bu gözlemlerden yola çıkan Frankland, 1852’de bir elementin atomlarının belirli bir birleşme “yeteneği” ya da “gücü” olduğunu ileri sürdü. Elementlerin birleşme değerini vurgulayan bu kavram, başta Kekule olmak üzere birçok araştırmacının katkısıyla geliştirilen kimyasal yapı kuramının temelini oluşturur.

Frankland kimya alanında, temel bilgilerle uygulamayı başarılı bir şekilde birleştirebilen bir bilim adamı olarak tanınır. Su kirliliği konusundaki çalışmalarıyla da, giderek önem kazanan bu alanın öncülerinden olmuştur. Bunsen’den öğrendiği ve büyük bir başarıyla kimyaya uyguladığı tayf ölçüm yöntemini, 1869’da Lockyer ile Güneş tayfım ölçmekte kullanmış, bu çalışmasıyla helyumun keşfedilmesine öncülük etmiştir.

• YAPITLAR (başlıca): I. Inorganic Chemistry, 1870, (“I. İnorganik Kimya”); II. Orgatıic Chemistry, 1872, (“II. Organik Kimya”); Püre, Applied , and Physical Chemistry, 1877, (“Temel, Uygulamalı ve Fiziksel Kimya”).

• KAYNAKLAR: M.N. West ve S.J. Colenso (der.), Sketches From the Life of Edmard Frankland, 1901.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi