Bakırgan Kitabı Nedir, Konuları, Yazarı, Tarihi, Hakkında Bilgi

Bakırgan Kitabı,Hakîm Süleyman Atâ’nın (ö. 582/1186) tasavvufî şiirlerden derlediği manzume ve kıssalar mecmuası.

Eserlerinde Süleyman, Kul Süleyman. Hakîm Hâce Süleyman, Hakîm Süley­man, Hakîm, Hakîm Hâce, Süleyman Bâkırgânî isimlerini kullanan Hakîm Atâ, Ahmed Yesevî’nin üçüncü halifesi olup, Yesevî tarzında hikmetler söylemiş ve Orta Asya tasavvuf edebiyatında ondan sonra hikmet an’anesini geliştirmiş en eski sûfî şairdir.

Bakırgan Kitabı, değişik zamanlarda yaşamış çeşitli şairlere ait birtakım ilâhi ve sûfiyâne şiirlerin toplandığı bir mec­muadır.

On dört şairin 124 manzumesiyle yi­ne bunlardan bazılarına ait sekiz man­zum hikâyeden meydana gelmiştir. Man­zumelerden kırk dördü Hakîm Atâ’ya, yirmi biri Şemseddin’e, on dokuzu îkânFye, on üçü Ubeydî”ye, on ikisi Ahmed Yesevî’ye, dördü Şerîf’e, dördü Hudâdâd’a, birer tanesi de Şühüdî, Gazâlî, Şeyhî, Fakirî, Kasım, Garîbî ve HatâFye aittir. Mecmuadaki manzumeler hik­met tarzının en güzel Örnekleridir. Eser­de dervişlerin ve dervişliğin faziletleri­ne ve dünyanın fâniliğine dair birtakım mutasavvıfâne düşüncelerle Ahmed Ye­sevî için yazılmış methiyeler de yer al­maktadır.

Mecmuanın sonunda yer alan man­zum hikâyelerden Hz. Peygamber ve kı­zı Fâtıma’nın ölümlerini anlatanlar Şem­seddin’e, mi’racı ve Hz. İbrahim’in oğlu İsmail’i kurban etme teşebbüsünü an­latanlar Süleyman Atâ’ya, Hz. Peygamber’in oğlunun ölümünü anlatan Ubeydî”ye, Cenâdil Kalesi’nin kurtuluşunu an­latan hikâye ise HatâFye aittir. “Yarım Alma Kitabı”nın da Süleyman Atâ tara­fından yazıldığı tahmin edilmektedir.

Yüzyıllardan beri Orta Asya, Volga, Hârizm ve Kıpçak Türkleri arasında büyük bir vecd ve heyecanla okunan Bakırgan Kitabı ilk defa 1846’da Kazan Darülfü­nunu Matbaası’nda basılmıştır. Çift sü­tun halinde seksen altı sayfadan ibaret olan bu baskının her sayfasında ortala­ma elli mısra vardır. Yine aynı matbaa­da 1301’de (1884) basılan nüsha ise 144 sayfa olup her sayfası ortalama yirmi altı mısradır. Eserin birçok yazma nüs­hası da vardır.

Süleyman Atâ’nın Bakırgan Kitabı gi­bi Âhir Zaman Kitabı ve Hazreti Mer­yem Kitabı da aynı bölgelerde yüzyıl­lardan beri okunagelen kitaplar arasın­dadır.

Diyanet İslam Ansiklopedisi