Akrebül Mevarid Nedir, İçeriği, Konuları, Yazarı, Hakkında Bilgi

Akrebü’l-mevârid. Saîd el-Hûrt eş-Şertûnî (ö. 1912) tarafından hazırlanan Arapça sözlük.

Saîd b. Abdullah b. Mihâîl hıristiyan bir aileye mensup olup 1849’da Lübnan’ın Şertun kasabasında doğdu. Tahsilini Amerikan okullarında tamam­ladı. Kardeşi Reşîd eş-Şertûnî gibi haya­tı boyunca hıristiyan okullarında Arapça öğretmenliği yaptı. Çoğu edebî mahiyet­teki eserlerinin en önemlisi olan Akrebü’l-mevârid’in tam adı Akrebü’l-mevârid tî fusahi’l-Arabiyye ve’ş-şevrid’dir. Şertûnî kaynak eserlerden fay­dalanmak suretiyle hazırladığı sözlük­te Zemahşeri’nin Esâsü belâğa’sındaki tertibe uyarak kelimeleri, “Hemze’den başlayıp “Yâ”da bitirmek üzere köklerinin birinci, ikinci, üçüncü harfleri­ne göre sıralamış ve müştaklarını da bu köklerin altında toplamıştır. Her mad­deyi kendi arasında fiil, isim ve sıfat ter­tibinde düzenlemiş, sırasıyla önce mücerred fiilin mazi, muzâri ve masdarının, sonra mezîd fiillerin, daha sonra da aynı kökten türeyen isimlerle sıfatların, yine mücerredden mezîde doğru git­mek suretiyle mâna ve kullanılışlarını vermiştir. Bu sözlük, tertip tekniği yö­nünden el-Müncid’l-Iuğa’nın öncüsü sayılabilir. Ancak eserin kaynakları ile karşılaştırılarak yapılan bir araştırma­da, kelimelerin izahında olduğu gibi sülâsi fiillerin babları ile isimlerin hareke­lerinde ve cemilerinin tesbitinde de bir­çok yanlışlığın yapıldığı örnekleriyle gös­terilmiş, ayrıca Örnek (şahit) olarak kul­lanılan şiirlerle bilhassa âyet ve hadisle­rin değiştirilerek nakledilmiş olduğuna dikkat çekilip yapılan tahrifler ortaya konmuştur. Bu eserde olduğu gibi. özellik­le âyet ve hadislerle ilgili tahrifler XIX. yüzyıldan itibaren hıristiyan Arap müel­lifler tarafından hazırlanan pek çok söz­lükte görülmektedir.

Birincisi sözlük, ikincisi şahıslar ve il­mî terimler, üçüncüsü de ek olmak üze­re üç bölüm halinde düşünülmüş olan Akrebü’l-mevârid’in yalnız birinci ve üçüncü bölümleri yazılıp 1889-1893 yıl­ları arasında üç cilt halinde Beyrut’ta bastırılmıştır. Müellif ikinci kısmı yazamadan ölmüştür.

DİA