Sosyoloji
Ağız Çalışmalarında Derleme Konuları ve Kaynak Kişilere Yöneltilecek Sorular
Hakan
Akca – Ağız Çalışmalarında Derleme Konuları ve Kaynak Kişilere
Yöneltilecek Sorular
Akca – Ağız Çalışmalarında Derleme Konuları ve Kaynak Kişilere
Yöneltilecek Sorular
Bir ağız çalışmasının ilk ve en önemli
aşaması derlemedir.
aşaması derlemedir.
Demir, “Ağız Araştırmalarında Kaynak Kişi
Meselesi” adlı makalesinde uygun kaynak kişinin özelliklerini, tahsil durumu,
bölgeyi terk etmemiş olma, ağız özelliklerini koruyor olma, yaş ve cinsiyet
olmak üzere beş başlıkta incelemiştir (1998, s. 171-180).
Meselesi” adlı makalesinde uygun kaynak kişinin özelliklerini, tahsil durumu,
bölgeyi terk etmemiş olma, ağız özelliklerini koruyor olma, yaş ve cinsiyet
olmak üzere beş başlıkta incelemiştir (1998, s. 171-180).
…folklor araştırmalarında kaynak kişinin “ne”
konuştuğu, ağız araştırmalarında ise “nasıl” konuştuğu önemli…
konuştuğu, ağız araştırmalarında ise “nasıl” konuştuğu önemli…
Türkiye Türkçesi ağız araştırmalarında,
yukarıda bahsedilen teorik konular üzerine epey çalışma yapılmasına rağmen dil
/ ağız atlası çalışmaları ihmal edilmiştir.
yukarıda bahsedilen teorik konular üzerine epey çalışma yapılmasına rağmen dil
/ ağız atlası çalışmaları ihmal edilmiştir.
Folklor çalışmalarında uygun kaynak kişi,
halk bilgisi ürünlerini ilk defa yaratan, yeniden yaratıp nakleden, gerekli
durumlarda bunların bütününü ve ana özelliklerini aktarabilen veya icra
edebilen ve bunların derlemeciler tarafından, yazılı, sözlü ve görsel olarak
kaydedilmesi için sunum yapabilen kimselere denir (Ekici, 2004, s. 30).
halk bilgisi ürünlerini ilk defa yaratan, yeniden yaratıp nakleden, gerekli
durumlarda bunların bütününü ve ana özelliklerini aktarabilen veya icra
edebilen ve bunların derlemeciler tarafından, yazılı, sözlü ve görsel olarak
kaydedilmesi için sunum yapabilen kimselere denir (Ekici, 2004, s. 30).
Ağız
Çalışmalarında Kaynak Kişilere Yöneltilecek Sorular
Çalışmalarında Kaynak Kişilere Yöneltilecek Sorular
Ağız çalışmalarında her metnin başında kaynak
kişinin adı, soyadı, yaşı, eğitim durumu, mesleği, derleme yeri, derleme
tarihi, derleme konuları, kayıt veya kaset numarası gibi bilgiler yer
almalıdır.
kişinin adı, soyadı, yaşı, eğitim durumu, mesleği, derleme yeri, derleme
tarihi, derleme konuları, kayıt veya kaset numarası gibi bilgiler yer
almalıdır.
A) Kaynak Kişilerle İlgili Sorular
1. Kendinizi tanıtır mısınız?
2. Hayat hikâyenizi anlatır mısınız?
3. Eşinizle nasıl tanıştığınızı, nasıl
evlendiğinizi anlatır mısınız?
evlendiğinizi anlatır mısınız?
B) Yöreyle İlgili Sorular
1. Yörenizin tarihini anlatır mısınız?
2. Yörenize niçin bu ad verilmiş?
3. Bu yöreyi kimler kurmuş?
4. Yörenizin etnik durumu hakkında bilgi
verir misiniz?
verir misiniz?
5. Yörenizin geçim kaynakları nelerdir?
6. Yörenize has yemekler nelerdir?
7. Yörenizin sıkıntıları nelerdir?
8. Yörenizde hangi bitkiler yetişir, bu
bitkilerin adlarını ve özelliklerini anlatır mısınız?
bitkilerin adlarını ve özelliklerini anlatır mısınız?
C) Günlük Hayatla İlgili Sorular
1. Tarlada ekim, dikim ve hasat nasıl
yapılır?
yapılır?
2. Tarla işlerinde kullanılan aletler
nelerdir?
nelerdir?
3. Yörenizde kış hazırlıkları nelerdir ve bu
kış hazırlıkları nasıl yapılır?
kış hazırlıkları nasıl yapılır?
4. Eskiden hangi kıyafetleri giyerdiniz?
5. Yörenizde hangi mutfak eşyaları kullanılır
6. Eskiden hangi ölçü aletleri ve ölçü
birimleri kullanılırdı?
birimleri kullanılırdı?
7. Nasıl dua edersiniz?
8. Nasıl beddua edersiniz?
Ç) Gelenek Görenek ve Folklorla İlgili
Sorular
Sorular
1. Yörenizde kızların çeyizi nasıl
hazırlanır?
hazırlanır?
2. Yörenizde eskiden kız isteme nasıl
yapılıyordu?
yapılıyordu?
3. Düğün davetleri nasıl yapılır?
4. Yörenizde nişan, kına ve düğünler nasıl
yapılır?
yapılır?
5. Düğünlerde hangi oyunlar oynanır?
6. Düğünlerde hangi yemekler yapılır?
7. Düğünlerde eskiden hangi kıyafetler
giyilirdi?
giyilirdi?
8. Doğum âdetleriniz nelerdir?
9. Lohusalıkla ilgili âdetleriniz nelerdir?
10. Çocuğa nasıl ad konur?
11. Sünnet âdetleriniz nasıldır?
12. Çocukken hangi oyunları oynardınız, bu
oyunları anlatır mısınız?
oyunları anlatır mısınız?
13. Askere gidecek genç için yörenizde neler
yapılır?
yapılır?
14. Bildiğiniz bir masalı / hikâyeyi anlatır
mısınız?
mısınız?
15. Bildiğiniz bir fıkrayı anlatır mısınız?
16. Bize türkü söyler misiniz?
17. Bize mani söyler misiniz?
18. Bebekleri nasıl uyutursunuz, onlara nasıl
ninni söylersiniz?
ninni söylersiniz?
19. Yörenizde bilmece sorulur mu, bize
bilmece örnekleri verir misiniz?
bilmece örnekleri verir misiniz?
20. Yörenizde en çok kullanılan atasözleri
nelerdir?
nelerdir?
21. Yörenizde türbe / yatır veya ziyaret
yerleri var mı?
yerleri var mı?
22. Yörenizde Ramazan ayı ve bayramıyla
ilgili âdetleri anlatır mısınız?
ilgili âdetleri anlatır mısınız?
23. Yörenizde cenaze âdetleri nelerdir?
D) Çeşitli Mesleklerle İlgili Sorular
1. Bu mesleğe nasıl başladığınızı anlatır
mısınız?
mısınız?
2. Mesleğinizde kullanılan araç gereçlerin
adlarını ve bunların ne işe yaradıklarını anlatır mısınız?
adlarını ve bunların ne işe yaradıklarını anlatır mısınız?
Makale içi kaynakça
Demir, N. (1998). Ağız Araştırmalarında
Kaynak Kişi Meselesi. Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, M. Özarslan, Ö.
Çobanoğlu (Haz.) içinde (s. 171-180), Ankara.
Kaynak Kişi Meselesi. Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, M. Özarslan, Ö.
Çobanoğlu (Haz.) içinde (s. 171-180), Ankara.
Ekici, M. (2013). Halk Bilgisi (Folklor)
Derleme ve İnceleme Yöntemleri, Ankara:
Derleme ve İnceleme Yöntemleri, Ankara:
Geleneksel.
—
Akca, Hakan. (2017), “Ağız Çalışmalarında Derleme Konuları ve Kaynak Kişilere Yöneltilecek
Sorular,” Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 27,
(s. 61-84)
Sorular,” Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 27,
(s. 61-84)