Acemi Oğlan Nedir, Tanımı, Yetiştirilmeleri, Görevleri

Acemi Oğlan. Osmanlıların Rumeli fü­tuhatı ile elde edilen esirlerden, evvelâ Pençik kanununa göre ve daha sonra imparatorluğun belli bölgelerinde uygulanan devşir­me kanunu gereğince, Hıristiyan çocukları ara­sından toplanarak ordu ve saray hizmetlerine; alınanlara acemi oğlanları denirdi. Kapı kulu ocaklarından yeniçeri, cebeci, topçu, top arabacı ocakları, bostancı ocağı efradı ve kapı kulu süvarileri, hep bu acemiler ile kul oğla denilen kapıkulu halkının çocuklarından oluşurdu.

Acemi teşkilâtı, 1362 ‘deki Pençik kanunu gereğince, harpte elde edilen esirlerden beşle birinin devlet hesabına ordu ve hizmet için alınması suretiyle, meydana gelmiştir. İlk defa alınan esirler, önce birer akçe yevmiye ile, Çardak ile Gelibolu arasında süvari askeri nakli için kullanılan at gemilerinde istihdam edilmiş­lerdi. Sonraları esir miktarı artınca, bunların askerlikte kullanılmaları uygun görülerek, bazı usûl ve kaideler altında yetiştirilmeleri düşünülmüştür. Bunun üzerine, esirlerin hem Türkçe’yi ve hem de İslâm ve Türk âdet ve usûllerini öğrenmeleri gayesiyle, az bir be­delle ve belli bir zaman için, ilk devir­lerde yalnız Anadolu ‘daki Türk köylülerine ve daha sonraları, Rumeli Türklerînce, Rumeli’deki Türk çiftçilerinin hizmetlerine verilmeleri kanun olmuştu. Bu esir ve devşirmeler lüzum ve ihtiyaca göre, 5—7 sene Türk köylüğüne hiz­met edip yetiştikten sonra, Anadolu ve Rumeli ağaları vasıtası ile getirtilip, acemi ve bostancı ocaklarına ve içlerinden istidadlıları saray hiz­metine aday olmak üzere, Galata sarayı, İbra­him Paşa sarayı ve Edirne sarayına verilir­lerdi ; fakat yerleri acemi ocağı idi.

Kapı kulu ocaklarına mahreç olan acemi oca­ğı, önceleri Gelibolu’da teşkil edilmiş ve İstan­bul’un fethinden sonra, ayrıca burada da bir ocak kurularak, Gelibolu ocağı, Anadolu sahili ile Gelibolu arasında hizmet edecek acemilere hasredilmiştir.

Kapı kulu yaya ocaklarındaki acemi her han­gi bîr sebeple azalınca, yeniçeri ağasının divan-ı hümayuna arzı üzerine, acemi ocağının eski, yani kıdemli efradından lüzumu kadar acemi, bu ocaklara çıkarılırlar ve buna kapıya çıkma derlerdi. Keza istanbul ve etrafındaki bostancı ocağı efradından eksik olanlar da, İstanbul bostancı başısının ve Edirne bostancı ocağı eksikleri, Edirne bostancı başısının arzları üzerine, acemilerden ikmal edi­lirdi. Bostancı ocakları acemilerinin kıdemlileri, kapıya çıkma zamanlarında, yeniçeri ocağına verilirlerdi.