Matyas Rakosi Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi
RAKOSI, Matyas (1892-1971)
Macar siyaset ve devlet adamı. 1945-1956 arasında ülkesinin siyasal yaşamına egemen olmuştur.
14 Mart 1892’de Ada’da (bugün Sırbistan’da) doğdu, 5 Şubat 1971’de SSCB’de Gorki’de öldü. Yahudi bir ailenin oğluydu. Yükseköğrenimini Budapeşte’de tamamladı. Genç yaşında Sosyal Demokrat Parti’ye üye oldu.I.Dünya Savaşı’nda Rusya’da savaş tutsağıyken, Bolşevikler’e katıldı. 1919’da Bela Kun’un önderliğinde kurulan Macaristan Sovyet Cumhuriyeti’nde toplumsal üretim komiseri olarak görev aldı. Aynı yıl cumhuriyetin yıkılması üzerine Moskova’ya gitti. 1924’te Macaristan Komünist Partisi’nin (MKP) yeniden örgütlenme çalışmalarına katılmak üzere ülkesine döndü. Ertesi yıl yakalanarak 8,5 yıl, 1934’te de yaşam boyu hapis cezasına çarptırıldı. 1940’ta serbest bırakıldıktan sonra yeniden Moskova’ya gitti.
II. Dünya Savaşı ertesinde Macaristan’a giren Sovyet birlikleriyle birlikte ülkesine döndü. 1945’te MKP genel sekreteri ve Tildy hükümetinde başbakan yardımcısı oldu. 1945 seçimlerinde küçük mülk sahiplerinin siyasal temsilcilerinin çoğunluğu elde etmelerine karşın, MKP içişleri bakanlığı ve polis örgütü üzerindeki denetimini korudu. 1948’de bir yıl önceki seçimlerde ittifak yaptığı sol kanat Sosyal Demokratlarda birleşen MKP, Macaristan İşçi Partisi (MİP) adını aldı. 1949 Ağustos’unda ilan edilen yeni anayasayla Macaristan Halk Cumhuriyeti kuruldu. Bu dönemde, Râkosi’nin 1. sekreterliğini yaptığı MİP ülke içinde tüm siyasal gücü elinde bulunduruyordu. 1947’den başlayarak uygulamaya konulan iktisadi planlarla, bankacılık, sanayi, iç ve dış ticaret devlet-leştirildi, tarımda kolektifleştirme politikası başlatıldı. Ağır sanayiye öncelik verilerek Macaristan’ın bir sanayi ülkesi durumuna getirilmesi hedeflendi.
Ağustos 1952’de partideki 1. sekreterlik görevinin yanı sıra başbakanlığa da getirilen Râkosi, Stalin’in ölümünden sonra, Temmuz 1953’te başbakanlık görevini reform ve yumuşama yanlısı Imre Nagy’ye bıraktı. Nagy’nin iktisadi ve siyasal uygulamaları nedeniyle, 1955’te başbakanlıktan ve partinin merkez komitesinden uzaklaştırılmasından sonra, kısa bir süre yeniden başbakanlık yaptı. Temmuz 1956’da tüm görevlerinden alındıktan sonra aynı yılın Ekim ayında başlayan Budapeşte ayaklanmasının ardından SSCB’ye giden Râkosi, yaşamının sonuna değin orada kaldı. 1962’de parti üyeliğinden çıkarıldı.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi