Kadı Burhaneddin Devleti Tarihi, Olayları, Hakkında Bilgi

Sivas ve Kayseri merkez olmak üzere Orta Anado­lu’da kurulmuştur. Kadı Burhâneddin’in 782’de (1381) Eretnaoğulları Beyliği’nin başına geçmesinden vefat tarihi olan 800 (1398) yılına kadar süren devlet Orta Ana­dolu’da Osmanlılar. KaramanoğuIIarı. Ak-koyunlular ve Timurlular arasındaki mü­nasebet ve mücadelelerde önemli rol oynamıştır. Başlangıçta Eretnaoğlu Ali Bey’in oğlu Mehmed’in naibi olarak önde gelen beyler ve kumandanların bağlılığı­nı sağlayan Kadı Burhaneddİn daha son­ra tahtı tehdit altında tutan rakiplerine karşı harekete geçti. Amasya Emîri Hacı Şadgeldi’nin üzerine yürüyerek onu yenip öldürttü (1381 sonbaharı). Hemen ardın­dan adına hutbe okutup para bastırdı ve kendini sultan ilân etti. İslâm dünyasın­daki geleneğe uyarak Irak, Suriye ve Ana­dolu’daki devlet ve beyliklere elçiler gön­derip tahta geçtiğini bildirdi. Eretna aile­sinden kendine muhalefet edebilecek kimseleri ortadan kaldırdı. Diğer muha­liflerini de çeşitli vesilelerle kendine tâbi kılmaya çalıştı. Ülkede istikrarı sağlayıp yönetimi tamamen kendi kontrolü altına alıncaya kadar barış politikası izledi ve hâkimiyet sahasını genişletmek amacıy­la sefere çıkmadı. Bu süre içinde komşu beyliklerle iyi geçindi. Ardından kendisine karşı çıkan Tokat emîrini itaat altına al­mak için 1382 ilkbaharına kadar şehri ku­şattıktan sonra Sivas’a döndü. Aynı yıl yaz aylarında Tokat’ı bir defa daha kuşattı. Kale muhafızı Moğollar’la anlaşarak Ka­dı Burhâneddin’i zor durumda bıraktı; Amasya emîrinin de sözünde durmayıp ona karşı saldırıya geçmesi üzerine Kadı

Burhâneddin’in ordusu mağlûp olup da­ğıldı. Ancak Dulkadirlı Halil Bey’in ve da­ğılan emirlerin kendisine iltihak etmesi üzerine tekrar Sivas’a döndü. 1383’te Sivas’taki bazı beylerin komp­losundan kurtulan Kadı Burhaneddİn, ba­bası Hacı Şadgeldi’nin intikamını almak için kayınpederi Candaroğlu Kötürüm Ba-yezid’den destek alarak harekete geçen Ahmed Bey’i bozguna uğrattı (785/1383-84). Ardından Dulkadiroğullan’yla iş birli­ği yaptı, düzenli askerî birlikler teşkil ede­rek Sivas’tan Akdeniz’e kadar uzanan bölgedeki Türkmenleri itaat altına aldı. Türkmen ve Moğol tehlikesini bertaraf ettikten sonra kız kardeşini Tokat Kalesi beyi ile evlendirdi; bu sayede aldığı des­tekle Amasya üzerine yürüyerek Amasya emîrini üst üste bozguna uğrattı (1384),

Osmanlı Sultanı I. Murad’ın kendilerine karşı bir sefer düzenleyeceğini öğrenen Candaroğulları Beyi Kötürüm Bayezid. Kadı Burhâneddin’e haber gönderip ken­disiyle iyi ilişkiler kurmak istediğini bil­dirdi. Ancak samimi olmadığı anlaşılınca hem Kadı Burhâneddin gibi güçlü bir müttefiki hem de tahtını kaybetti (786/ 1384). Bu arada Tokat Kalesi muhafızı da Sivas’a gelerek bağlılık arzetti. Kadı Bur­hâneddin. 1387’de Kösedağ’da bulundu­ğu sırada Sivas halkının ayaklandığını öğ­rendi ve kumandanlarından birini gön­derip bu isyanı bastırdı. 1389’da meyda­na gelen Kosova Savaşı’na kadar Osman­lılarla iyi ilişkiler kuran Kadı Burhâned­din bu tarihten itibaren Osmanlılar’la mü­cadeleye girişti ve Kırşehir’i ele geçirdi. I. Bayezid’in karşı harekâtı ve Anadolu’da siyasî birliği kurma çabaları Candaroğul-ları ile Kadı Burhâneddin Devleti’ni ittifa­ka şevketti. Bayezid, 1391’de Candaroğlu II. Süleyman Paşa üzerine yürüdüyse de müttefiki Kadı Burhâneddin’in kuvvetle­ri karşısında başarılı olamadı. Ancak er­tesi yıl tekrar Candaroğulları toprakları­na girdi ve ardından Osmancık’ı aldı. Fa­kat Çorumlu’da yapılan savaşta Kadı Bur­hâneddin’e yenilip geri çekildi (1392). Bundan cesaret alan Kadı Burhâneddin Sivrihisar ve Ankara’ya saldırdı. 1393’te Tâceddinoğullan, Taşanoğulları ve Bafra hâkimi Osmanlılar’a tâbi oldu. Aynı yıl Mo­ğol beyleri Kadı Burhâneddin’i Osmanlı topraklarına saldırmaya teşvik ettiyse de bu teklif devlet erkânı tarafından kabul edilmedi. Osmanlılar’ın Yeşilırmak havza­sına hâkim olmasından rahatsız olan Kadı Burhâneddin onların güneye inmelerini Önlemek için bazı tedbirler aldı.