Sosyoloji
19. Yüzyılda Ordu Kazasından Canik’e Göçler
İlhan
Ekinci – 19. Yüzyılda Ordu Kazasından Canik’e Göçler
Ekinci – 19. Yüzyılda Ordu Kazasından Canik’e Göçler
Ordu günümüz rakamlarıyla göç veren bir
ildir. Eğitim, istihdam, mevsimlik (yaylacılık) gibi sebeplerle il içi göçlerin
yanı sıra; il dışına da daimi göçler yaşanmaktadır. Ordu dışında yaşayan Orduluların
iç göçlerden en fazla tercih ettikleri şehir İstanbul’dur. Bunu açık fark ile
Samsun ve Ankara izlemektedir.
ildir. Eğitim, istihdam, mevsimlik (yaylacılık) gibi sebeplerle il içi göçlerin
yanı sıra; il dışına da daimi göçler yaşanmaktadır. Ordu dışında yaşayan Orduluların
iç göçlerden en fazla tercih ettikleri şehir İstanbul’dur. Bunu açık fark ile
Samsun ve Ankara izlemektedir.
2013 TÜİK verilerine göre Samsun’un önemli
ilçelerinden birisi olan Canik’e en yoğun göçün Ordu ilinden geldiği
görülmektedir (s. 731).
ilçelerinden birisi olan Canik’e en yoğun göçün Ordu ilinden geldiği
görülmektedir (s. 731).
Ayanlar
Merkezi idarenin zayıflaması neticesinde on
sekizinci yüzyıldan itibaren her bölgede olduğu gibi Karadeniz bölgesinde de
ayanlar ortaya çıkmış…
sekizinci yüzyıldan itibaren her bölgede olduğu gibi Karadeniz bölgesinde de
ayanlar ortaya çıkmış…
Âyanların gelir kaynaklarına hükmetmeleri,
göçlerle gelen nüfusu potansiyel bir güç ve nüfuz unsuru olarak kullanmaları,
kazada yeni iskân ve göçlere sebep olmuştur.
göçlerle gelen nüfusu potansiyel bir güç ve nüfuz unsuru olarak kullanmaları,
kazada yeni iskân ve göçlere sebep olmuştur.
Devlet arazilerini göçmenlere icara vererek
gelirlerini artırma yolunu tuttular. Günümüzde Ordu’da gayrimüslimlerin Ordu’ya
gelişleri konusunda “Ulubey ayanlarının rolünün
büyük olduğu” şeklindeki tarihsel hafıza aslında bir gerçeği yansıtmaktadır (s.
733).
gelirlerini artırma yolunu tuttular. Günümüzde Ordu’da gayrimüslimlerin Ordu’ya
gelişleri konusunda “Ulubey ayanlarının rolünün
büyük olduğu” şeklindeki tarihsel hafıza aslında bir gerçeği yansıtmaktadır (s.
733).
1834 tarihli verilere göre Ordu merkez ve ona
bağlı olan dokuz kazada 26.725 erkek nüfus kaydedilmişti. Tüm Ordu kazasında bu tarihte yaklaşık 54.000 Müslüman 11.440
da gayrimüslimin yaşadığı tahmin edilmektedir (s. 735).
bağlı olan dokuz kazada 26.725 erkek nüfus kaydedilmişti. Tüm Ordu kazasında bu tarihte yaklaşık 54.000 Müslüman 11.440
da gayrimüslimin yaşadığı tahmin edilmektedir (s. 735).
Çeşitli Kafkas toplulukları 1853 yılından
sonra Anadolu’ya göç etmeye başladılar.
sonra Anadolu’ya göç etmeye başladılar.
Ordu yöresine asıl büyük göçleri 1877-1878
Osmanlı-Rus Harbi sonrasında Batum ve çevresinden (Çürüksu) gelen muhacirler
oluşturur (s. 738).
Osmanlı-Rus Harbi sonrasında Batum ve çevresinden (Çürüksu) gelen muhacirler
oluşturur (s. 738).
Ordu ve çevresindeki gayrimüslim nüfus, takip
edilebildiği 1613 yılına kadar % 3’ün altındayken, on dokuzuncu yüzyılın ikinci
yarısında %18-21’ler seviyesine gelmesi, bu konuda tabii olmayan bir nüfus
artışına işaret etmektedir.
edilebildiği 1613 yılına kadar % 3’ün altındayken, on dokuzuncu yüzyılın ikinci
yarısında %18-21’ler seviyesine gelmesi, bu konuda tabii olmayan bir nüfus
artışına işaret etmektedir.
(1683’ten sonra) Gümüşhane, Kürtün
yöresindeki madenlere yönelik mahalli güç odaklarının baskıları, bu kesimdeki
Müslüman ve Hıristiyan madencilerin yerlerini terk edip aşağı sahil kesimine
dağılmalarına yol açmıştı (Kürtün reayası) (s. 739).
yöresindeki madenlere yönelik mahalli güç odaklarının baskıları, bu kesimdeki
Müslüman ve Hıristiyan madencilerin yerlerini terk edip aşağı sahil kesimine
dağılmalarına yol açmıştı (Kürtün reayası) (s. 739).
Osmanlı-İran ticaretinde daha
etkili olmaya başlayan Ermenilerin ticaret yolları boyunca yayılışı…
etkili olmaya başlayan Ermenilerin ticaret yolları boyunca yayılışı…
Ermeni kayıtlarında Ordu kazasında yaşayan
özellikle (güğüm, ibrik, bakraç) zanaatıyla uğraşan Ermenilerin on sekizinci
yüzyılda kasabaya gelen Hemşinli ve Karadereliler olduğu ifade edilmektedir.
Ermenilerin bir kısmının Hemşin’den göç
ettiklerine dair bilgiyi nüfus defterleri de doğrulamaktadır (s. 740).
özellikle (güğüm, ibrik, bakraç) zanaatıyla uğraşan Ermenilerin on sekizinci
yüzyılda kasabaya gelen Hemşinli ve Karadereliler olduğu ifade edilmektedir.
Ermenilerin bir kısmının Hemşin’den göç
ettiklerine dair bilgiyi nüfus defterleri de doğrulamaktadır (s. 740).
Ermeni kayıtlarında 1850 yıllarında Ordu
şehrindeki Ermenilerin 100-120 hane (yaklaşık 1000-1100 nüfus) kadar oldukları
belirtilmektedir (s. 741).
şehrindeki Ermenilerin 100-120 hane (yaklaşık 1000-1100 nüfus) kadar oldukları
belirtilmektedir (s. 741).
Ordu’nun vadilerle bölünmüş dağlık
coğrafyasında sıkışan nüfus başta Çarşamba olmak üzere geniş tarımsal alanlara
önce mevsimlik işçi arkasından kalıcı yerleşmelerine sebep olmuştur (s. 743).
coğrafyasında sıkışan nüfus başta Çarşamba olmak üzere geniş tarımsal alanlara
önce mevsimlik işçi arkasından kalıcı yerleşmelerine sebep olmuştur (s. 743).
—
Ekinci, İlhan. (2017), “19. Yüzyılda Ordu Kazasından Canik’e Göçler,” Geçmişten Günümüze Göç, Ed. Osman Köse, Canik Belediyesi Kültür
Yayınları, Cilt: 2, (s. 731-744), Samsun
Yayınları, Cilt: 2, (s. 731-744), Samsun