Türk Dil Kurumu Nedir, Tarihçesi, Amacı, Neden, Ne Zaman Kuruldu, Hakkında Bilgi

Türk Dil Kurumu Türkçenin incelenmesi, özleştirilmesi, geliştirilmesi için Atatürk’ün teşviki ve himayesiyle Ankara’da kuruldu (’12 temmuz 1932). İlk başkanı Samih Rıfat’tı; yönetim kurulu Ruşen Eşref, Celâl Sahir, Yakup Kadri’den oluşuyordu. Yazı Devrimi’nin gerçekleştirilmesinden sonra Atatürk, dilde özleştirme hareketine büyük bir ilgi göstermişti. Türk tarihinin sorunlanyle ilgilenmek üzere kurulan Türk Tarih Kurumu’nun ilk kurultayı toplandıktan hemen sonra tarih çalışmalarını tamamlamak düşüncesiyle dil konusunu eleı alacak bir kurum meydana getirildi. Tarih ve Dil kurumlan, devrim Türkiyesi’nin Türk kültürü ve uygarlığıyle ilgili temellerini araştırıyor, bunları çağdaş hayata bağlayacak tezlere varmağa çalışıyordu. Türk Dil Kurumu’-nun Dolmabahçe Sarayı’nda toplanan ilk kurultayında (26 eylül – 5 ekim 1932) türk dili bilginleri, sanatçılar, eğitimciler Türkçenin incelenmesi ve özleştirilmesi için gerekli ilkeleri belirlediler. Bu kurultayda, dilde devrimin değil ancak bir evrimin söz konusu olabileceği de (Hüseyin Cahit Yalçın) savunulmuş, fakat sonuçta Atatürk Devrimleri’nin öteki alanlardaki uygulanışlarını tamamlamak üzere Dil Devrimi’nin gerçekleştirilmesine karar verilmişti. Hayatı boyunca Türk Dil Kurumu çalışmalarına yakın ilgi gösteren A-
tatürk, mirasının büyük bölümünü Tarih Kurumu’yle birlikte Dil Kurumu’na bırakmıştı. Kurum 1940’ta kamu yararına çalışır demekler arasına alındı. Türk Dil Kurumu, çalışmalarını «derleme ve tarama», «sözlük», «dilbilgisi», «terim», «yayın ve tanıtma» kollanyle yürütür.

«Derleme ve tarama kolu», halk ağzından söz derlemesi, Derleme sözlüğü’nün hazırlanmasıyle ilgilenir; eski metinlerdeki türkçe sözlere-, yayımı sürmekte olan Tarama sözlüğü’ nde yer verilir. Kol yayınları arasında Anadolu ağızlarından metin derlemesi eserleri de yer alır. «Sözlük kolu», başta Türkçe sözlük gelmek üzere yabancı dillerden Türkçeye sözlüklerle Türkçenin eski dönemlerine ilişkin sözlükler yayımladı. «Dilbilgisi kolu», Türkçenin ses, yapı, sözdizimi, imlâ konulan üzerinde yayınlar yapar. İmlâ kılavuzu’nun ihtiyaçlara göre şekillendirilmesi ve yeni basımlarının hazırlanması kolun çalışmaları arasındadır. «Terim kolu», bilim, teknik ve sanat terimlerinin Türkçe karşılıklannı bulma yolunda çalışır, çeşitli dallardaki Türkçe terimleri toplayan sözlükler, kılavuzlar yayımlar. «Yayın ve tanıtma kolu», tanıtıcı yayınlar yanında aylık Türk dili dergisini çıkarıyor. Kurumun yıllık Belleten’i, türk dili ve edebiyatıyle ilgili bilimsel araştırmaları derler.

Divanü lûgat-it-Türk, Kutadgu bilig, Atebetü’l-hakayık gibi Türkçenin en önemli temel yapıtlarının bilimsel yayımları Türk Dil Kurumu’nca yapılmıştır. Kurumun düzenlediği kurultayların bazılannda yabancı bilginlerin de katıldığı bilimsel oturumlara yer verilmekte, bu toplantılarda okunan bildiriler ayrıca yayımlanmaktadır.