Thomas Graham Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

GRAHAM, Thomas (1805-1869)

İskoç, kimyacı. Gazlarda yayınım üstüne araştırmaları ve koloit kimyasına ilişkin öncü çalışmalarıyla tanınmıştır.

21 Aralık 18Q5’te Glasgow’da doğdu, 16 Eylül 1869’da Londra’da öldü. On dört yaşında Glasgow Üniversitesi’ne giren Graham, öğrenimini Edinburgh Üniversitesi’nde sürdürerek 1824’te mezun oldu. 1826’da GlasgowUniversitesi’nden lisansüstü derecesi aldı ve bir süre özel dersler verdikten sonra 1830’da Glasgow’da Anderson’s College’a (daha sonra Royal College of Science and Technology) profesör olarak atandı. 1837-1855 arası Londra’da University College’da profesörlük yapan Graham, 1855’ten yaşamının sonuna değin de Darphane Müdürlüğü görevini yürüttü. 1834’te üyeliğine seçildiği Royal Society tarafından üç kez altın madalya ile ödüllendirilen Graham, 1841’de kurulan ulusal nitelikteki Kimya Derneği’nin ilk başkanlığını üstlendi.

Graham, araştırmalarında önemli bir yeri olan gazlara ilişkin çalışmalarında, ayrı kaplardaki gazların birleştirilmesi sonucu birbirleri içinde yayınımlarıyla, gazların gözenekli kaplardan yayılmasını inceledi. Daha sonra Maxwell’in kinetik kuramının ışığında daha iyi anlaşılacak bu deneyleri sonucu, 1831’de bir gazın yayınım hızının molekül ağırlığının kare köküyle ters orantılı olduğuna ilişkin GrahamYasası’nı buldu,

Graham moleküllerin sıvı içindeki hareketleriyle de ilgilenerek, kimi maddelerin sıvı içinde yayınımlarının diğerlerinden daha kolay olduğunu gözledi ve yayınımla moleküllerin fiziksel nitelikleri arasındaki ilişkileri incelemeye başladı. Parşömenli bir diyaliz aygıtı geliştirerek, çeşitli maddelerin sıvı içinde yayınımla parşömenin bir yanından ötekisine geçme hızlarını ölçtü. Bu araştırmaları sonucu, göreli olarak kolay kristalleşen kimi maddelerin (örneğin tuz ve şekerlerin) parşömenden geçebildikleri halde, kimi maddelerin (örneğin zamk, reçine vb. maddeler) çok yavaş yayınım hızları nedeniyle geçemediklerini gözlemledi. Billursular denilen kolay kristalleşen maddelerden ayırt etmek için, ikinci tür maddelere, Yunanca zamk anlamına gelen “kola” sözcüğünden türettiği “koloit” adını verdi. Koloit maddelerin billursulardan diyaliz yöntemiyle arındırılabileceğini de gösteren Graham, koloit kimyasının birçok terim ve kavramını da ilk kez öneren kimyacı olmuştur.

Alkol ve tuzlardan oluşan “alkolat” adlı bileşikleri elde eden Graham, inorganik kimya alanında da fosfor bileşiklerini incelemiş, fosforik asidin üç değişik türü üstüne araştırmalarının ışığında birden fazla asit işlevi olan poliasit kavramını ortaya atmıştır. Gazların aktif kömür ve çeşitli metaller tarafından soğurulmasını da araştırarak, paladyumun hidrojenle tepkimesi sonucu, ilk kez bir gazla bir metalden oluşan bir bileşiğin sentezini gerçekleştirmiştir.

Graham, fiziksel kimyanın öncülerinden olduğ-gibi, boyalar, ipek, plastik maddeler, proteinler vb. gibi, kimya sanayiinden biyolojiye dek değişik alanlarda önemi bulunan birçok maddeyi inceleyen koloit kimyasının da kurucusudur.

•    YAPITLAR (başlıca): Elements of Chemistry, 1842, (“Kimyanın Öğeleri”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi