Takiyüddin Efendi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

TAKİYEDDİN (1526-1585)

İslam astronomi ve matematik bilgini. İstanbul’daki ilk gözlemevini kurmuştur.

Takiyeddin b. Muhammed b. Ahmed b. el-Maruf b. el-Emir Nasireddin Mengüberti 1526’da Kahire’de (kimi kaynaklara göre Şam’da) doğdu, İstanbul’da öldü. Mısırlı bilginlerden Muhammed b. Maruf’un oğlu olduğu, Kahire’de öğrenim gördüğü, uzun yıllar bu kentteki medreselerde ders verdiği ve

bir ara kadılık yaptığı sanılan Takiyeddin, III. Murad zamanında İstanbul’a gelmiş ve 1571’de Mustafa Çelebi’nin ölümüyle boşalan müneccimbaşılığa atanmıştı. Uluğ Bey Zayiçesi’nde kimi düzeltmelerin yapılmasının zorunlu olduğunu ve bu amaçla İstanbul’da bir gözlemevinin kurulması gerektiğini savunan görüşleriyle, padişahın değer verdiği bir müderris olan Hoca Sadeddin Efendi’yi etkilemeyi başardı. Hoca Sadeddin Efendi’nin bir gözlemevi kurulmasının gerekliliğine inandırdığı III. Murad tarafından müdürlüğüne getirildiği gözlemevinin kuruluş çalışmalarını yürütmekle görevlendirildi. Kuruluşu, kimi kaynaklara göre 1575, kimi kaynaklara göreyse 1576 ya da 1577’de başlayan bu gözlemevi, daha tamamlanmadan, Hoca Sadeddin Efendi’yi gözden düşürmeye çalışan çevrelerin tepkisini çekti. 1577’de görülen kuyrukluyıldızın ve ertesi yıl ortaya çıkan veba salgınının nedeni olarak gösterildi. Padişahın 1580’de, bu çevrelerin şeyhülislam Ahmed Şemseddin Efendi tarafından da desteklenen görüşlerinin etkisiyle gözlemevinin yıkımını emretmesinin ardından beş yıl daha yaşayan Takiyeddin’in son yıllarına ilişkin hiçbir bilgiye rastlanmamıştır.