Pierre Belon Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BELON, Pierre (1517-1564)

Fransız doğabilimci. Karşılaştırmalı anatominin ve çağdaş embriyolojinin temellerini atmış, evrim kuramları için önemli veriler sağlamıştır.

1517’de Le Mans yakınlarındakiSarthe’da doğdu. Yoksul bir ailenin çocuğuydu, genç yaşta yeteneğiyle dikkati çekerek tıp okuması için bir piskopos tarafından Paris’e gönderildi. 1540’ta Almanya’daki Wittenberg Üniversitesi’nin Botanik Bölümü’nde Valeri-us Cordus ile çalışmaya başladı. 1546’da Tournon Kardinali François’nın desteğiyle Doğu Akdeniz’de iki yıl sürecek bir araştırma gezisine çıktı. Kral II. Henri’nin parasal desteğini yitirdiği için son yıllarında geçim sıkıntısı çeken Belon, Nisan 1564’te Paris’teki Boulogne Ormam’nda bitki örnekleri toplarken kimliği bilinmeyen saldırganlarca öldürüldü.

Belon’un 1551’den başlayarak yayımladığı kitaplarının pek çoğu iki yıllık Doğu Akdeniz gezisine ilişkin gözlem ve bilgilerini içerir. Botanikle ilgili araştırmalarını biri kozalaklı bitkilere, öbürü ise bahçe bitkilerine ayrılmış iki ciltte toplayan yazar, Lübnan sedirini Batı Avrupa’ya ilk kez tanıtmış, Fransa’da iki büyük botanik bahçesi kurarak bu alanda da öncülük etmiştir. 1551’de yayımlanan L’histoire naturelle des estranges poissons marins (“Garip Deniz Balıklarının Doğa Tarihi”) ile 1553’te basılan De aquatilibusz (“Su Canlıları Üstüne”) deniz hayvanlarım konu alan Belon, bu yapıtlardan ilkinde memeli bir balık olarak yunusun yapısını ve embriyolojisini, İkincisinde de yumuşakçaları, kabukluları ve solucanları inceler. Sınıflandırması büyük ölçüde Aristoteles’inkine benzeyen her iki yapıtta da çizimler Daniel Barbaro adlı bir Venedikli’nin kaleminden çıkmıştır. 1553 tarihli başka bir kitabında da Doğu Akdeniz’i çevreleyen ülkelerdeki arkeoloji, zooloji ve botanik gözlemlerini aktaran Belon’un en önemli yapıtı, 1555’te yayımladığı L’histoire de la nature des oyseaux’dur (“Kuşların Doğa Tarihi”). Bu yapıtta yer alan ve Aristoteles sistemine göre sınıflandırılmış iki yüzü aşkın kuş türü büyük ölçüde Avrupa kökenlidir. Böyle olmakla birlikte yapıtın gerçek değeri Belon’un giriş bölümünde kuş ve insan iskeletini karşılaştırarak, geniş anlamda kuş ve balıklardan memelilere kadar tüm omurgalıların iskelet- yapısı arasındaki benzerliğe dikkati çekmesinden kaynaklanır. Bu savıyla karşılaştırmalı anatominin temellerini atmış olan Belon, evrim kavramının ve kuramlarının gelecek yüzyıllardaki gelişmesine de ışık tutmuştur.

•    YAPITLAR (başlıca): L’histoire naturelle des estranges poissons marins, 1551, (“Garip Deniz Balıklarının Doğa Tarihi”); De aquatilibus, 1553, (“Su Canlıları Üstüne”); Les observations des plusieurs singularitez et choses memorables, trouvees en Grece, Asie, Judee, Egypte, Arahie et les autres pays estranges, 1553, (“Yunanistan, Asya, Yuda, Mısır, Arabistan ve Diğer Yabancı Ülkelerdeki Garip ve Anılmaya Değer Şeyler Üstüne Gözlemler”); L’histoire de la nature des oyseaux, 1555, (“Kuşların Doğa Tarihi”).

KAYNAKLAR: P. Delauney, D’Aventureuse existence de Pierre Belon, 1926; L.C. Miall, The Early Naturalists (1530-1789), 1912.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi