Paşmakçızade Ali Efendi Kimdir, Kısaca Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği, Hakkında Bilgi

ALİ EFENDİ [ Paşmakçızade ] (1638-1712)

Osmanlı şeyhülislamı. İlmiye teşkilatını yeniden düzenlemeye çalışmıştır.

İstanbul’da doğdu, aynı yerde öldü. Üsküdar kadılarından Paşmakçızade Mehmed Efendi’nin oğludur. Zamanın bilginlerinden ders alarak yetişti. Müftü Abdürrahim Efendi’nin yanında bulundu. Çeşitli medreselerde müderrislik yaptıktan sonra 1688’de Kudüs, ardından da Edirne kadısı oldu. Bir süre sonra Rumeli kazaskerliğine yükseldi. 1703’te, II.Mustafa’ nın tahttan indirilmesine yol açan Edirne Vakası’nda ayaklanmacılar, Ali Efendi’yi şeyhülislam seçtiler. Ancak böyle karışık bir ortamda bu görevi kabul etmeyi tehlikeli gören Ali Efendi hastalığını ileri sürerek işe başlamadı ve durumu padişaha bildirdi. Ayaklanmacılar da, yerine eski şeyhülislam Mehmed Efendi’yi getirdiler. Daha sonra duruma el koyan II. Mustafa, Ali Efendi’nin şeyhülislamlığını onaylayarak İstanbul’a buyruk yolladı. Ancak ayaklanmacılar Mehmed Efendi’yi şeyhülislam yaptıklarından Ali Efendi göreve başlayamadı. Yirmi üç gün sonra da istifa etti.

Paşmakçızade Ali Efendi, 1704’te ikinci kez şeyhülislamlığa atandı. İlmiye sınıfının uyması gereken kuralları yeniden düzenledi. III. Ahmed’in güvenini kazandı. Ama, Sadrazam Çorlulu Ali Paşa’nın kışkırtmaları sonucu 1707’de görevden alınarak Sinop’a sürüldü. Üç yıl süren sürgünden sonra 1710’da üçüncü kez şeyhülislamlığa atandı. Ölene değin görevini sürdürdü. Oğlu Paşmakçızade Abdullah Efendi de şeyhülislam olmuştur. Verdiği fetvaları Fetavâ adlı yapıtında topladı.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi