Muvazzah İlmi Kelam – Ömer Nasuhi Bilmen Konusu, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Muvazzah İlm-i Kelâm. Ömer Nasuhi Bilmen’in (ö. 1971) kelâma dair eseri. Tam adı Muvazzah İlm-i Kelâm Dersleri’dir. Önsöz niteliğindeki notlarda belir­tildiğine göre akaid ve kelâm konularıyla bu konuları ilgilendiren bazı felsefî bahis­leri içermekte, döneminde tartışılan bir kısım sosyal problemlere de ışık tutmak­tadır. Müslümanların dinî hayatını geliş­tirmek ve özellikle genç nesilleri aydınlat­mak amacıyla yazıldığı kaydedilen kitabın liselerde uygulanan ders programlarına göre düzenlendiği bildirilmektedir. Sonun­daki Arapça hatimede belirtildiğine göre müellif eserini Dârü’l-hilâfeti’l-aliyye’de ke­lâm müderrisi iken tamamlamıştır.

Muvazzah İlm-i Kelâm geniş bir giriş­le altı bölümden ve bir sonuç kısmından meydana gelmektedir. Muhtemelen ders kitabı olarak kaleme alındığı için muhteva baştan sona kadar büyük puntolarla ya­zılıp numaralarının doksan sekiz ana ko­nuya ayrılmış ve her ana konudan sonra “îzah” başlığı altında daha ince puntolarla kaydedilen detaylı açıklama yapılmıştır. Eserin dörtte birinden fazla bir hacme sa­hip bulunan girişin birinci kısmında kelâm ilminin tarifi yapılarak, konusu ve gayesi anlatıldıktan sonra tarihçesi üzerinde du­rulmuş, ardından diğer temel İslâmî ilim­ler kısaca tanıtılmıştır. İkinci kısımda o dö­nemde tartışılan dinî problemlere yer ve­rilerek önce dinin tarifi ve mahiyetiyle din­lerin tarihi ele alınmış, dinin yerini başka hiçbir şeyin tutamayacağı vurgulanmış, ilâ­hî dinlerin benzerlik ve farklılıkları belirtil­miştir. Ardından İslâm dininin bazı özel­liklerine temas edilmiştir. Üçüncü kısımda şer’i ve aklî hükümler, imanın tanımı ve amelle münasebeti gibi meseleler üzerin­de durulmuştur.