Mesleme bin Muhalled Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi -Sahabi-

Mesleme b. Muhalled b. es-Sâmit el-Ensârî el-Hazrecî (ö. 62/682) Sahâbî, Mısır valisi.

Hicretin 1. yılında doğdu (622). Hz. Pey­gamber Medine’ye geldiği zaman dört, hatta on dört yaşında olduğunu söyle­diği de rivayet edilmektedir. Daha çok Ebû Ma’n künyesiyle anılmakla bera­ber Ebû Saîd, Ebû Mes’ûd. Ebû Muâviye, Ebû Ma’mer gibi künyelerle de ta­nındığı nakledilmektedir. Asr-ı saâdet’te ve ilk üç halife zamanındaki hayatına dair yeterli bilgi bulunmamaktadır.

Mısır’ın fethinde (18-22/639-642) bulun­du. Fetihten sonra orada bir süre daha kaldı ve Medine’ye döndü. Hz. Osman’ın kan davasını güdenlerden olduğu için Ali b. Ebû Tâlib’in halifeliğini tanımadı. Bu yüzden 36’da (656-57) Mısır’da Hiribtâ (Haribtâ) mevkiinde toplanan muhalifler arasında bulunduğundan Hz. Ali’nin Mı­sır’a vali tayin ettiği Kays b. Sa’d’a biat etmedi ve ona muhalefetini sürdürece­ğini bildirdi. Bu hareketlerinden memnun olan Muâviye b. Ebû Süfyân, Mesleme ile Muâviye b. Hudeyc’e mektup yazarak hem kendilerine teşekkür etti hem de onlara çeşitli menfaatler vaad ederek bu tavır­larının devamını istedi. Mesleme, yazdığı cevapta Allah rızâsı ve Osman’ın intika­mını almaktan başka bir amaçlarının olmadığını, bunun için kendilerine ace­le yardım göndermesini bildirdi. Mesleme’nîn Siffîn Savaşı’nda bulunduğu şüp­helidir. Muâviye’nin hilâfetinde (50/670) Mısır valiliğine tayin edildi ve İfrîkıye’nin idaresi de ona verildi. İfrîkıye ve Mağrib’-de fetihle görevlendirilmiş olan Ukbe b. Nâfİ’i bu görevden alarak yerine Ebü’l-Muhâcir Dînâr el-Ensârî’yi tayin etti. Mu­âviye b. Hudeyc’i de Celûlâ’ya gönderdi. Hâlid b. Sabit el-Fehmî’yi Mağrib’e, Ha­san b. Nu’mân el-Gassânî’yi ise İfrîkıye’yi fethe memur etti. 60 (680) yılında Abis b. Saîd’İ Mısır’da vekil bırakarak İsken­deriye’ye gitti. Aynı yıl Muâviye vefat edince Yezîd b. Muâviye onu Mısır ve İfrîkıye valiliğinde tutarak kendisi için biat almasını istedi. Mesleme bu işi Abis b. Saîd’e verdi. Kendisine karşı Abdullah b. Amr b. Âs’tan başka direnen olmadı. Daha sonra Âbis’in baskısı ile Abdullah da biat etti. Mesleme Mısır’a döndüğü zaman kaza ve şurta teşkilâtlarının başı­na Âbis’i getirdi. Mesleme’nin Mısır ve İfrîkıye valiliği on altı yıl sürdü. Onun Zil­kade 62’de [Temmuz 682] İskenderiye’de vefat ettiği belirtilmektedir.

Mısır mescidlerine ilk defa minare yap­tıran kişi Mesleme’dir. İyi bir Kur’an ha­fızı olan Mesleme’den Ebû Eyyûb el-En-sârî ile Ebû Kabîl Hay b. Hânî el-Meâfirî, İbn Şîrîn ve Hişâm b. Ebû Rukayye gibi Mısırlı muhacldisler birkaç hadis rivayet etmiştir. Mesleme hakkında Sâmiye Fer-râc Mahrûs, Vilâyetü Mışr tahte imreti Mesîeme b. Muhalled el-Enşârî 47-62 h. adlı bir yüksek lisans tezi hazırlamıştır.

TDV İslâm Ansiklopedisi