Mahiyet Nedir, -FelsefeTerimi- Filozofların Görüşleri, Hakkında Bilgi

Mahiyet. Bir mevcudun veya ma’dûmun küllî kavramı, bir varlığın özü, onun kendisiyle o olduğu şey anlamında felsefe terimi.

Arapça’da “mâ nüve” (Bu nedir?) soru­sundan oluşturulmuş yapma (ca’lî) bir isimdir. Tehânevî bu terimin “mâ hiye”-den gelmiş olduğu görüşünü zayıf bulur. “Mâ” edatına, nisbet ifade eden “yâ” ile isim yapmak İçin kullanılan “tâ” harfinin eklenmesiyle oluşan mâiyyet de mâhiyyet ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. İsâmüddin İbn Arabşah keyfiyyet, kemmiyyet ve şahsiyyet terimlerinin keyfe, kem ve şahs kelimelerinden türetildiği gibi mâhiyetin de mâ edatından türetil­diği görüşünü savunmaktadır. Ancak mâ­hiyetin “mâ hüve”den geldiği görüşü yay­gın kabul olarak benimsenmiştir.

Bir felsefe terimi olarak mâhiyet somut bir varlığı (mevcut) ne ise o yapan özü ifa­de etmek için kullanılır. Meselâ somut bir varlık olarak ağacın ne olduğuyla ilgili soru ağaçlar arasında müşterek olan, on­ları ağaç olmayanlardan farklı kılan bir öze atıfla cevaplandırılır ve buna “ağacın mâhiyeti” anlamında “ağaçlık” denilir. Bu anlamda Eflâtun, somut varlıkların yanın­da iyilik ve güzellik gibi değerlerin özünü değişmez ve sabit formlardan ibaret, kendi başlarına müstakil varlıklar olan idelerin teşkil ettiğini düşünmüş, somut varlıkların ne iseler o olarak var olmalarını bu ideleri temsil etmelerine bağlamıştı. Ancak Aristo, hocasının sabit ve değiş­mez form fikrine bağlı kalmakla birlikte idelerin müstakil varlık oldukları görüşünü reddederek mevcudu ontolojik yönden form ve maddeden oluşan birvahdetşeklinde kavramış, bunu dört illet nazariye-siyle birleştirip somut varlıkları ne iseler o yapanın bu varlıkların kendi içlerinde ta­şıdıkları formlar olduğu tezini ortaya koy­muştur. Bunun yanında yeterince siste­matik olmamakla birlikte Aristo, mantı­ğın tanım teorisi içinde bir şeyin ne oldu­ğuyla ilgili sorunun onun ait olduğu cins ve hassa zikredilerek cevaplandırılaca­ğını, böylece elde edilen tanımın o şeyin mâhiyetini ifade edeceğini söylemekte­dir. Aristo’nun nüve olarak mâhiyet me­selesini ontolojik ve mantıkî cihetlerden söz konusu ettiği söylenebilir. Ancak o, mâhiyet anlamında birden çok terim kul­landığı gibi vücutla mâhiyeti birbirinden sistematik bir şekilde ayırmamaktadır.