Lise Meitner Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

MEITNER, Lise (1878-1968)

Avusturyalı fizikçi. Uranyum çekirdeğinin bölünmesini açıklamış ve adlandırmıştır.

7    Kasım 1878’de Viyana’da doğdu, 27 Ekim 1968’de İngiltere’deki Cambridge’de öldü. Matematik, fizik ve felsefe öğrenimi gördüğü Viyana Üniver-sitesi’nin kız öğrencileri arasında fizik dalında doktora yapan ikinci kişi olarak 1905’te diplomasını aldı. Max Planck’ın derslerini izlemek amacıyla gittiği Berlin’de, 1907’den başlayarak, Hahn’m radyoaktiflik konusundaki araştırmalarına katıldı. Hahn ile Meit-ner’in otuz yıl boyunca sürdürdükleri bu verimli işbirliği, 1939’da çekirdek bölünmesinin bulunmasıyla sonuçlanacaktı. I.Dünya Savaşı sırasında Hahn askere alınmış, 1912’den 1915’e değin Berlin Üniver-sitesi’nde Planck’ın asistanlığını yapan Meitner de cephedeki hastanelerde gönüllü röntgen hemşireliğini üstlenmişti. Bu yıllarda fırsat buldukça ortak çalışmalarını sürdüren iki araştırmacı, radyoaktif bozunma sonucu aktinyum elementine dönüşen 91 atom numaralı “protaktinyum” elementini bulmayı başardılar. Meitner 1918’de Berlin yakınlarındaki Kaiser Wil-helm Enstitüsü’nün Fizik Bölümü başkanlığına getirildi. Berlin Üniversitesi ile ilişkisi de sürüyordu; 1922’de öğretim görevlisi, 1926’da profesör oldu. Avusturya yurttaşı olduğu için, Nazi iktidarının ilk yıllarında büyük bir baskıyla karşılaşmamıştı. Ancak 1938’de Hitler’in Avusturya’yı III.Reich’a katması üzerine durum değişti. Yahudi asıllı olduğu için görevlerine son verileceğini ve Almanya’dan ayrılmasının giderek olanaksızlaşacağını anlayan Meitner, Hollandalı fizikçi Debye’nin yardımıyla gizlice Hollanda’ya kaçtı. Ardından Danimarka’ya geçerek, bir süre Kopenhag’da Niels Bohr’un konuğu olduktan sonra İsveçli fizikçi Siegbahn’ın çağrısı üzerine Stock-holm’a gitti ve yeni kurulan Nobel Enstitüsü’nde görev aldı. ABD’de atom bombası yapımında çalışan bilim adamları grubuna katılması yolundaki önerileri geri çeviren ve son ana değin bomba yapımı çabalarının başarısız kalması umudunu yitirmeyen Meitner, 1947’de Nobel Enstitüsü’nden emekli olunca önce İsveç Atom Enerjisi Komisyonu’nda kendisi için kurulan laboratuvarda, ardından Kraliyet Mühendislik Bilimleri Akademisi’nde çalıştı. 1960’ta İngiltere’ nin Cambridge kentine yerleşti ve 1966’da uranyum bölünmesinin bulunuşuna yol açan çalışmaları nedeniyle, Hahn ve Strassman ile birlikte Enrico Fermi Ödülü’nü kazandı.