Kavalalı Mehmet Ali Paşa Kimdir, Hayatı, İsyanı, Hakkında Bilgi

Kavalalı Mehmed Ali Paşa (ö. 1849) Mısır valisi ve kendi adıyla anılan hanedanın kurucusu.

1183(1769) veya 1184(1770) yılında Kavala’da doğdu. Ailesinin menşei hak­kında kesin bir bilgi yoktur. Bazı tarihçi­ler onun Arnavut kökenli olduğunu ileri sürerlerse de oğlu İbrahim Paşa tarafın­dan kaleme alınan bir belgede Mehmed Ali’nin babası İbrahim Ağa ve dedesi Os­man Ağa’nm bir kan davasından dolayı Konya’dan Kavala’ya göç ettikleri açıkça ifade edilmektedir. Babası İbrahim Ağayi küçük yaşta kaybederek amcası Tosun Ağa’nın himayesine girdiği belirtilmek­teyse de İbrahim Ağa’nın Ölüm tarihinin 1205 (1790-91) olması bu bilgiyi doğrulamaz. Babasının yanında tütün ticaretiyle uğraşan Mehmed Ali 1787 yılında asker­liğe intisap etmiş ve vergilerini ödemek istemeyen bazı köylülere karşı giriştiği birkaç çarpışmada ön plana çıkarak dik­katleri üzerinde toplamıştır. Aynı yıl Kava­la çorbacısının akrabasından Emine adlı dul ve zengin bir kadınla evlenmiştir.

Mısır’ı işgal eden Fransızlar’a karşı ha­zırlanan kuvvetler arasında Kavala’dan yola çıkarılan 300 asker içinde yer alan Mehmed Ali’nin Mısır topraklarına geliş tarihi 8 Mart 1801’dir. Aynı yıl Fransız kuvvetleri karşısında elde ettiği başarı­lardan dolayı Mısır Valisi Mehmed Hüsrev Paşa tarafından binbaşılığa yükseltildi ve kısa sürede Mısır’daki Osmanlı kuvvetle­rinin esasını teşkil eden Arnavut birlikle­rinin ikinci kumandanı oldu.

Fransız işgalinden sonra anarşi ve kar­gaşa içine düşen Mısır’da Osmanlılar ve Memlükler kontrolü ele geçirmek için mücadele ediyorlardı. Osmanlı kuvvetleri ise kendi aralarında ihtilâfa düşmüşlerdi. Hüsrev Paşa’ya tâbi kuvvetlerle Tâhir Pa­şa ve Mehmed Ali kumandasındaki Arna­vutlar arasında uzlaşmazlık hüküm sürü­yordu. Memlükler arasında da anlaşmaz­lık mevcuttu. Bunların bir kısmı Bardisî’-yi, bir kısmı da Elfî Bey’i destekliyordu. Bu gruplar içinde süregelen mücadele, halkın mağduriyetine ve ülkenin ekono­mik durumunun tamamen bozulmasına sebep oldu. Mehmed Ali bu durumdan istifade etmesini bildi. Memlükler’i Os-manlılar’a, muhalif Memlüklü grupları birbirlerine, yeni vali Hurşİd Paşa’yı Mem-lükler’e ve son olarak da Kahire halkını Hurşid Paşa’ya karşı kışkırtarak meydana gelen kargaşadan faydalandı. Çeşitli si­yasî manevralar neticesinde Mısır’ın son valileri bulunan Hüsrev, Tâhir, Ali ve Hurşid paşaları bertaraf ettikten sonra ule­mâ, eşraf ve Mısır halkının desteğini de elde edip Babıâli tarafından valiliğe geti­rildi (3 Temmuz 1805).