John Wilkes Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

WILKES, John (1725-1797)

İngiliz gazeteci ve siyaset adamı. Parlamentoda siyasi hak ve özgürlükler için sürdürülen mücadeleye öncülük etmiştir.

28 Ekim 1725’te Londra’da doğdu, 26 Aralık 1797’de aynı yerde öldü. Hollanda’da Leiden Üniver-sitesi’nde iki yıl öğrenim gördü. 1757’de Aylesbury temsilcisi olarak parlamentoya girdi.

1762’de North Briton adlı gazete aracılığıyla kral III.George’a ve Lord Bunte hükümetine karşı sert bir eleştiri kampanyası açtı. Ertesi yıl genel bir tutuklama emrine dayanılarak Londra Kulesi’ne hapsedildiyse de milletvekili ayrıcalığından dolayı kısa sürede şerbest bırakıldı. Ancak, hasımları Essay on Woman (“Kadınlar Üzerine Deneme”) kitabıyla müstehcen yayın yaptığı gerekçesiyle 1764’te Avam Kamarasından uzaklaştırılmasını sağladılar ve Paris’te bulunduğu sırada kendisini kanun kaçağı ilan ettiler. Aynı yıl gıyabında yargılanıp suçlu bulundu. 1768’de Ingiltere’ye dönerek Middlesex’ten Avam Kamarası’na girmeyi başardı. Ancak kendisine daha önce yöneltilen suçlamalardan dolayı bir süre tutuklu kaldı. Ertesi yıl yeniden seçildiyse de parlamento seçimi iptal etti. Londra’daki radikal çevrelerin kahramanı durumuna gelen Wilkes, yandaşlarını bir dernek altında birleştirdi. 1769’da belediye meclisi üyesi, 1771’de kent yöneticisi ve 1774’te belediye başkanı oldu. Oy hakkının genişletilmesini ve soylu ayrıcalıklarına son verilmesini amaçlayan reform programını savundu. İngiliz sömürgeciliğine karşı çıkan Amerikan halkını destekledi. Bu arada parlamento görüşmelerinin yayımlanması konusundaki mücadelesiyle basın özgürlüğünün gelişmesini sağladı. 1774’te Middlesex’den yeniden parlamentoya seçildi. Beş yıl sonra kent haznedarlığı görevine getirildi. Açıkça radikal görüşlerinden vazgeçmemekle birlikte parlamentoda etkin mücadeleden kaçınmaya başladı. 1780’de Gordon Ayaklanmasının bastırılmasını destekledi. Giderek halk arasındaki saygınlığını yitirdiğinden 1790’daki milletvekili seçimlerine katılmadı.

• YAPITLAR: (başlıca): Essay on Woman, 1763, (“Kadınlar Üzerine Deneme”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi