John Marshall (arkeolog) Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

MARSHALL, John Hubert (1876-1958)

İngiliz, arkeolog. Hindistan arkeolojisinin öncülerindendir.

19    Mart 1876’da Chester’da doğdu, 17 Ağustos 1958’de Guilford’da öldü. Dulwich College ve Cam-bridge Üniversitesi’ne bağlı King’s College’da öğrenim gördü. 1898-1901 arasında Atina’da İngiliz Arkeoloji Okulu’nda çalıştı ve Girit kazılarına katıldı. 1902’de Hindistan Arkeoloji Araştırmaları ekibinin başkanlığına getirildi. Bu çalışmalarını 1934’te emekliye ayrılana değin sürdürdü.

Hindistan’ın tarihöncesi ve tarih dönemlerine ilişkin büyük kültürel birikimini araştırma görevi, oldukça geniş kapsamlıydı ve daha önce bu alanda sistemli bir girişim yoktu. Marshall, öncelikle yer üstü kalıntıların temizlenmesi ve onarımı ile işe girişti. Daha sonra, 1913’te, şimdiki Pakistan’da Ravalpindi yakınlarındaki eski Taksila kentinde kazılara başladı. Burada ilk kazılar 1863-1864 ve 1872-1873 yıllarında İngiliz asker ve araştırmacı Alexander Cunningham (1814-1893) tarafından yapılmıştı. Marshall bu kazılara yirmi yılı aşkın bir süre ayırdı ve İÖ 500-İS 500 arası bir dönemi kapsayan yerleşmede birçok saray, tapınak, manastır ve anıtı ortaya çıkardı. Hint, İran ve Yunan kültürlerinin birbiriyle kaynaştığı, ünlü Kral Yolu ve başka önemli kervan yollarının kesiştiği bir merkez olan Taksila’da ele geçen zengin buluntular, o dönem günlük yaşamının öğrenilmesini sağladı. Saray bölgesindeki kazılar 1944’te başka bir İngiliz arkeolo-ğu olan Mortimer Wheeler tarafından sürdürüldü.

1922’den sonra Marshall ekibi İndus Vadisi’nde Pencap ve Sind bölgelerinde önemli keşifler yaptı. Pencap’ta Harappa yerleşmesi ve Sind’de Mohenjo-Daro’da İÖ 3.binyıla tarihlenen ve İndus Vadisi uygarlığı olarak adlandırılan bir kültürü ortaya çıkardı. Hindistan arkeolojisinin bilinen en eski uygarlığının merkezi olan Mohenjo-Daro’da çok önemli anıtlar bulundu. Ayrıca geometrik planlı kentlerin ve burada yaşamış bir orta sınıfın varlığının saptanması da başka ilginç bulgulardandı. Bu kültürün genel çizgileri Marshall’ın 1931’de 3 cilt olarak yayımladığı Mohenjo-Daro and indus Civilization (“Mohenjo-Daro ve İndus Uygarlığı”) adlı yapıtıyla dünyaya tanıtıldı.

Marshall, Hindistan’da gerçekleştirdiği bu önemli kazılarının yanı sıra yaptığı onarım çalışmalarıyla da ünlendi. Bu onarımların en önemlisi Orta Hindistan’da ünlü Budist kenti Sançi’de İÖ 2.yy’a ait yapılar ve heykeller üzerinde yapılan onarımlardır. Buradaki deneyimlerinden yola çıkan Marshall, geniş kapsamlı bir eski yapıtlar yasası taslağı hazırladı. İngiliz egemenliğindeki ülkelerde yapılacak koruma,
onarım ve kazı çalışmalarının koşullarını saptayan yasa, bu taslağı temel alarak hazırlandı.

Hizmetlerinden ötürü 1914’te Sir unvanı verilen Marshall, 1927’de King’s College onur üyesi seçildi.

•    YAPITLAR (başlıca): Mohenjo-Daro and the    indus Civilization, 3 cilt, 1931, (“Mohenjo-Daro ve    İndus Uygarlığı”); The Monuments of Sanchi, 3 cilt,    1939, (“Sançi Anıtları”); Taxila, 3 cilt, 1951.

•    KAYNAKLAR: M.Wheeler, “Sir John Hupert Marshall”, Dictionary of National Biography,1951-1960, 1960.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi