John Herschel Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
HERSCHEL, John Frederick William (1792-1871)
İngiliz, astronom, matematikçi ve kimyacı. Güney yarımküresinde gerçekleştirdiği gözlemlerle tanınır.
7 Mart 1792’de Buckinghamshire yakınlarındaki Slough’da doğdu, 11 Mayıs 1871’de Collingwood’da öldü. Uranüs’ü bulan ünlü William Herschel’in oğludur. Sürekli rahatsızlıklarla dolu bir çocukluk döneminin ardından 1809’da Cambridge’deki St. John’s College’a girdi. Burada, Babbage ve birkaç arkadaşıyla birlikte Analytical Society of Cambridge’i kurdu ve İngiltere’de geçerli olan matematiksel terimlemeye daha kullanışlı bir biçim kazandırma çalışmalarına katıldı. 1814’te hukuk öğrenimine başladıysa da kısa bir süre sonra astronomiye yöneldi. Daha önce de optik konusunda bazı araştırmalar yapmış ve 1813’te Royal Society’ye sunduğu bir matematik çalışması nedeniyle bu kurumun üyeliğine seçilmişti. 1815’te kimya profesörlüğüne atanmak için yaptığı başvurunun Cambridge Üniversitesi tarafından geri çevrilmesi ve ardından çok ağır bir hastalık geçirmesi üzerine profesörlük gibi görevler üstlenmek düşüncesinden tümüyle vazgeçti. Sonraki yıllarda bir yandan kimya ve matematik alanlarında ve ışığın davranışı konusunda önemli araştırmalar yaparken bir yandan da, babasıyla birlikte çalışıyor, astronomi, teleskop yapımı ve kullanımı konularında uzmanlaşıyordu. 1820’de Royal Astronomical Society’nin kurucuları arasında yer aldı. 1822’de babasının ölümünün ardından astronomi çalışmalarını yoğunlaştırdı. Gözlemlerini 1834-1838 arasında Güney Afrika’da, Ümit Burnu’nda sürdürdü. 1847’de Güney Afrika’daki gözlemlerinin sonuçlarını, iki yıl sonra da birçok dile çevrilen Outlines of Astronomy (“Astronominin Ana Hatları”) adlı kitabını yayımladı. 1850’de darphane yöneticiliğine atandı. Uyumlu bir aile yaşamı sayesinde ayakta durabilen sağlığı, yeni görevinin güçlüğü ve ailesinden uzakta yaşaması gibi nedenlerle hızla kötüleşmeye başladı. 1856’da darphanedeki görevinden ayrılarak Kent’e, ailesinin yanına dönen Herschel, yaşamının kalan süresinin tümünü yine yıldızları ve yıldız kümelerini kataloglamakla geçirdi.
Herschel çeşitli dönemlerde Royal Society’nin başkanlığına ve başka ülkelerle ilgili sekreterliğine seçilmiş, iki kez de bu kurum tarafından altın madalyayla ödüllendirilmiştir. 1831’de Sir, 1838’de Baronet unvanlarını almıştır.
Herschel’in astronomiye ilk büyük katkısı babası tarafından kataloglanmış olan çiftyıldızlarla ilgili yeni gözlemler yapmak oldu. Herschel çekim yasasının evrenselliğinin kanıtlanmasını sağlayan çiftyıldız gözlemlerinin sonuçlarını 1821 ve 1823’te yayımladığı makalelerde açıkladı. 1826’da, çiftyıldızlarla ilgili araştırmalarının da etkisiyle duran yıldızların ıraklık açılarının ölçümüne yöneldi. Herschel’in bulduğu rakamlar, ıraklık açılarının yıllık değişimi probleminin çözümünde önemli bir aşama oluşturmuşlardır.
Kendisini babasının çalışmalarını sonuçlandırmakla yükümlü sayan Herschel, gökyüzünün İngiltere’de gözlemlenemeyen bölümünü incelemek amacıyla Ümit Burnu’na giderken yanında birisi kendisinin yaptığı yansıtmalı, öbürü 2 m odak uzaklıklı bir merceği olan kırılmalı iki teleskop ta götürdü. Orada kaldığı dört yıl içinde 68.948 yıldızın konumunu belirledi, çiftyıldızlar ve bulutsularla ilgili kapsamlı bir çizelge düzenledi, Halley kuyrukluyıldızının ve Satürn’ün uydularının gözlemini yaptı. Ayrıca yine aynı dönemde, Güneş lekelerinin etkinliklerini araştırmakla ve geliştirdiği bir aygıt yardımıylaGüneş’in ışınımını ölçmekle astrofiziğe de değerli katkılarda bulundu.
Yerfiziği alanında da çalışmaları bulunan Herschel, büyük bir ilgi duyduğu fotoğrafçılık konusunda da buluşlar yapmış, fotoğrafçılıkta duyarlı kâğıtların ve hiponun kullanılmasının önemini ortaya çıkarmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Results of Astronomical Observa-tions Made at the Cape of Good Hope, 1847, (“Ümit Burnu’nda Yapılan Astronomik Gözlemlerin Sonuçları”); Outlines of Astronomy, 1849, (“Astronominin Ana Hatları”); Familiar Leçtures on Scientific Subjects, 1868, (“Bilimsel Konular Üzerine Konferanslar”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi