Hüsn-i Matlab Nedir, Ne Demek, Edebiyatta Hüsn-i Matlab Anlamı

Hüsn-i matlab. Talep ifadelerinin güzel olması anlamında edebiyat terimi.

Bedî ilminde mânaya güzellik veren edebî sanatlardan sayılan hüsn-i matlab farklı terimlerle ifade edilmiş ve değişik tanımları yapılmıştır. Hüsn-i matlab te­rimini ilk kullananlardan Şerefeddin et-Tîbî (ö. 743/1342) onu “bir vesileden son­ra maksada geçiş” diye tanımlar. Tbî’nin çağdaşı İbn Kayyım el-Cevziyye’nin “Be-râatü’l-matlab ve hüsnü’t-tevessül” baş­lığı altında, “talep (matlab) lafızlarının özenle seçilen, kendisinden istekte bulu­nulan şahsa övgü ve tazim belirten söz­lerden olması” şeklinde yapmış olduğu tanımlama Reşîdüddin Vatvât, Mahmûd el-Halebî, Şehâbeddin Ahmed en-Nüvey-rî, Safiyyüddin el-Hİllî, İbn Hicce ve Ab-dülganî en-Nablusî gibi birçok müellifin “hüsn-i taleb” veya “berâat-i taleb” adı altında söz konusu ettikleri türe uymak­tadır. Ayrıca buradan, hüsn-i tevessül (gü­zel bir vesileyle talepte bulunmak) tabiri­nin hüsn-i matlabla eş anlamlı olduğu an­laşılmaktadır. Tîbî nin verdiği şiir örnek­lerinin de hüsn-i talebe uygun olması “hüsn-i matlab, berâat-i matlab, ahsen-i matlab, hüsn-i tevessül, hüsn-i taleb, berâat-İ taleb” tabirlerinin aynı edebî sana­tın değişik adlan olduğu kanaatini güçlen­dirmektedir. İbn Kayyim’İn “matlab lafız­ları”, diğer müelliflerin “talep lafızları” ta­birini kullanırken aynı tarifte birleşmele­ri, ayrıca hüsn-i matlab ile hüsn-i taleb tabirlerinin aynı mânaya gelmesi, bedîiy-yât türü şiir yazan şairlerin hüsn-i mat­lab veya berâat-i matlab adıyla ayrı bir bedî  türü zikretmemeleri, bunların aynı türün farklı adlan olduğu kanaatini teyit etmektedir. Aslında bu sanatı “berâat-i taleb” adıyla ilk tanımlayanın Mi’yarü’n-nüzzâr müellifi İzzeddin ez-Zencânî (ö 655/1257) olduğu ifade ediliyorsa da ondan önce Reşîdüddin Vatvât’m (ö. 573/ 1177) “hüsn-i taleb” adıyla bu türden söz ettiği görülmektedir.