Hugo de Vries Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

VRIES, Hugo de (1848-1935)

Hollandalı botanik ve kalıtım bilgini. Bitki fizyolojisi ve kalıtım mekanizması konusunda önemli çalışmalar yapmış, “değşinim” olgusunu tanımlayarak evrim kuramının en büyük eksikliğini gidermiştir.

16 Şubat 1848’de Haarlem’de doğdu, 21 Mayıs 1935’te Amsterdam yakınlarındaki Lunteren kasabasında öldü. 1866’da Leiden Üniversitesi’nde başladığı öğrenimini 1870’ten sonra Almanya’da, Heidelberg ve Würzburg üniversitelerinde sürdürdü. 1871’de Amsterdam’daki bir lisede doğabilim derslerini üstlendiyse de, araştırmalarına pek az zaman bırakan bu görevden 1875’te ayrılıp, önce Prusya Tarım Bakanlı-ğı’nda bir göreve, iki yıl sonra da Halle Üniversitesi’ nde öğretim görevine atandı. Birkaç ay sonra, o yıl üniversite statüsüne kavuşmuş olan Amsterdam Üniversitesine geçerek, Hollanda’da ilk kez bitki fizyolojisi derslerini vermeye başladı ve 1878’de aynı kürsüde profesörlüğe yükseltildi. 1896’da bitki fizyolojisi derslerini başka bir meslektaşına bırakıp, botanik profesörü unvanıyla özellikle evrim ve genetik konularına yönelen de Vries, 1918’de yaş sınırı nedeniyle emekliye ayrılarak Lunteren kasabasına yerleştiğinde, en seçkin akademi ve bilim kuruluşlarının üyeliğine seçilmiş, on bir üniversitenin onur doktorasıyla ve yedi altın madalyayla ödüllendirilmişti.

De Vries, önceleri bitki fizyolojisinin temel sorunlarıyla ilgilenmiş, 1880’lerde bir büyüme kuramı geliştirmiş, plazmoliz olayını incelemiş ve bitki hücresindeki osmoz basıncım belirlemişti. 1890’dan sonra tüm zamanını kalıtım ve evrim sorunlarına adayacak olan de Vries, 1889’da yayımlanan ve genetik tarihinin başlangıcı sayılan Intracellulare Parıgenesis (“Hücreler Arası Pangenesis”) adlı yapıtında, kalıtsal özelliklerin aktarılmasına ilişkin ünlü kuramını açıkladı. Darwin’den aldığı “pangenesis” kavramına çok daha gerçekçi bir boyut kazandıran bu kurama göre, bir canlının kalıtsal nitelikleri, birbirinden bağımsız olarak ortaya çıkan ayrı birer birimdir ve her bağımsız nitelik, de Vries’in “pangen” adını verdiği, çok sayıda molekülden oluşmuş temel birimlerle gelecek kuşaklara aktarılır. Bu maddesel taşıyıcılar ya da morfolojik yapılar hücrenin çekirdeğinde yer alır, sonra sitoplazmaya geçerek beslenir, büyür ve hücre bölünmesi sırasında, iki yeni pangen vermek üzere ortadan ikiye bölünür. Her pangen özel bir kalıtsal niteliği, çekirdekteki tam bir pangen takımı da erişkin canlının taşıyacağı tüm nitelikleri temsil eder. Hücre bölünmesinden sonra, oğul hücrelerden her biri ana hücreden eksiksiz bir pangen takımı aldığı için ana-baba ile aynı nitelikleri taşır. Ancak kimi nitelikler birden çok sayıda pangenle belirlendiğinden, örneğin beyaz ya da kırmızı çiçek rengi gibi birbirine karşıt özellikler söz konusu olduğunda, daha çok sayıda pangenle temsil edilen nitelik (başat ya da dominant nitelik) öbürüne baskın çıkar. Kromozom kavramının yeterince açıklığa kavuşmadığı bir dönemde geliştirilmiş olmasına karşm, hücre bölünmesine, çekirdeğin ve kromozomların kalıtımdaki rolüne ilişkin hücrebilim verileriyle de bağdaşan bu kuram, çağdaş genetik bilginlerinin geliştirecekleri “kalıtımın kromozom kurami’na en yakın yaklaşımdır ve Johannsen’in kalıtım birimlerini adlandırmak için kullandığı “gen” terimi de Vries’in pangenlerinden türemiştir.