Halil Paşa (Arnavut) Kimdir, Hayatı

Halil Paşa (Arnavut). Sadrazam (D.1655—Ö.1733). III. Ahmed devri sadrâzamlarından olup, 1655’e doğru Elbasan’da doğmuş bir arnavuttur. Ağabeyi Sinan Ağa’nın bostancı-başı bulunduğu bostancılar-bölüğüne girdi. Bir müddet Bağdad’da hizmet ettikten sonra, “Haseki” olarak, tekrar İstanbul’a döndü ve 1123 (1711) ‘ie bostancı-başı oldu. Ocak 1716’da Avusturya’ya karşı harp hazırlıkları yapılırken, Erzurum beylerbeyi olarak atandı ve tahkim etmek üzere, Niş şehrine gönderildi. Altı ay sonra Diyarbekir beylerbeyi oldu ve 1716 Temmuzunda, sadrâzam Damad Ali Paşa Belgrad’a girdiği zaman, bu şehre vali tâyin edildi. Damad Ali Pa­şa Petrovaradin Meydan Muharebesi’nde şehit olduktan sonra (5 Ağustos 1716), pâdişâh Halîl Paşa’yı sadrâzam ve aynı zamanda pek çok sevdiği müstakbel sadrâzamı Damad İbrahim’i de “kaymakam” tâyin etti. Fakat bu zât Halîl Paşa’dan daha büyük bir etkiye sahipti, Temeşvar kaybedildikten sonra, ordu, askerin ayaklanmasından korkularak, Edirne’ye getirildi, Harbe ertesi yıl devam edildi ve Halil Paşa, Eugene de Savoie’nın idaresi altında Türkleri bekleyen Avusturya ordusunun bulunduğu Belgrad’a doğru yürüdü. Belgrad muharebesinde (16 Ağustos 1717) Ha­lil Paşa’nın ordusu perişan oldu; bu daha çok kendisinin ve danışmanlarının kabiliyetsizliklerinden ileri geldi. Belgrad Avusturyalılar tarafından işgal edildi ve Türkler Niş’e çekil­diler. Halîl Paşa Ekim 1717’de azledil­di ve iki yıl gizlenmeğe mecbur kaldı; son­ra sultan tarafından affedildi. Kendisi 1721-1727 yıllarına kadar, Midilli’de menfada kaldıktan sonra, birbirini müteakip, Yunanistan’ın ve Girit’in çeşitli şehirlerinde kumandanlıkta bulunmuş ve 1733’te vefat etmiştir. Halîl Paşa’nın halîm ve mute­kit bir zât olduğunu söylerler; fakat büyük şöhret sahibi olmadığından, Belgrad muhare­besine dâir yazan Avrupalı tarihçiler onun adı­nı bile kaydetmezler.