GERİCİ
Her türlü yeniliğe
karşı olup eski inanç ve kuruluşlara geri dönülmesini ve onlara bağlı
kalınmasını isteyen kişi ya da grup. Gericilik ya da gerici sadece değişikliğe
karşı çıkanlara değil, aynı zamanda günümüzde ulaşılamamış olan bîr takım özelliklere
(disiplin, otorite ve ayrıcalığa saygınlık, hİyerarşik bir yapı, görev
duygusu) sahip geçmişte kalan bir toplum yapısına kavuşmak isteyenler için de
kullanılan bir sıfat ya da isimdir. Gericilik (reaksiyon) kelimesi daha çok
eşit, adil ve aydınlanmış bir toplum için gelişmeyi önlemeye çalışan Katolik
Kilisesi, mutlakiyet monarşileri ve soyla geçen aristokratlar konusunda fikir
ileriye süren XIX.yüzyıl radikalleri tarafından kullanılmıştır. Çağdaş
radikaller bu güçler konusunda daha farklı fikirler ileri sürüyorlarsa da
öncekiler gibi böylesi güçlerin var olduğu ve hâlâ değişmeyi önlediği
konusundan pek şüphe duymamaktadırlar.
‘Gericilik’ ve
‘gerici* kelimeleri genelde ‘ilerleme’ ve ‘ilerici’ kelimelerinin zıt anlamlısı
ve muhafazakâr kelimesinin eş anlamlısı olarak kabul edilir. Çok az insan
kendilerini gerici olarak kabul etmekte ve terim böylece sık sık
çarpıtümaktadir. Nazi’ler ve Faşist’ler tarafından geleneksel kurumlara
direnme anlamında kullanılan bu terim günümüzde daha çok sol ideolojiler
tarafından karşı görüşleri küçük düşürmek amacıyla kullanılmaktadır.
Terime on dokuzuncu
yüzyılın kaçınılmaz ilericilik fikirleri, çok kuvvetli olan ve açık bir
şekilde geri dönmeyi isteyen grupları ya da kurumları belirlemenin mümkün
olduğunu söyleyen liberal düşünürler popülerlik kazandırdı. Muhafazakârlık
hızlı değişime direnç gösterdiği ve insanlığın sosyal ilerleme için takip edeceği
bir çok yolun olmasına şüpheyle baktığı zaman, gericilik ve muhafazakârlık
arasındaki ilişki yüzeysel bir benzerlik olur çıkar. Öte yandan gericilik,
eğilimlere ya da fikirlere karşı olumsuz muhalefetten ve “saati geriye
döndürmek” arzusundan başka bir şey değildir ve böyle bir şey siyasal
olarak modası geçmiş bir kavramdır. Taraftarlarına gerçekte ilericiliğin ne olduğunu
söyleyen bazı politikacıların dışında, gericilik teriminin çok az kullanım alanı
vardır.
(SBA)
Bk. İlerici;
Muhafazakârlık; Sağcılık; Solculuk;