Garip Şiiri, Akımı, Özellikleri, Şairleri, Hakkında Bilgi

Garip Şiiri

Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday’ın başlattıkları Garip akımı, II.Dünya Savaşı yıllarında ortaya çıkmıştır. O yıllarda bir yandan kapitalizmi geliştirici politikalar izlenirken, bir yandan da aydınlara, şair ve yazarlara baskılar uygulanmıştır. Garip akımı böyle bir ortamda “mesele bir sınıfın ihtiyaçlarının müdafaasını yapmak olmayıp, sadece zevkini aramak bulmak ve sanata hakim kılmaktır” ilkesinden hareketle, önceki dönemlerin mirası olan şiire güçlü bir tepki oluşturmuştur.

Bu tepkinin temelinde bir sınıfsallık bilinci olmamakla birlikte halk çoğunluğuna seslenmek gibi bir amaç vardır. Orhan Veli bu gereksinmelerini “yeni şiirin istinat edeceği zevk artık ekalliyeti teşkil eden o sınıfın zevki değildir. Bugünkü dünyayı dolduran insanlar yaşamak hakkım mütemadi bir didişmenin sonunda bulmaktadırlar. Her şey gibi şiir de onların hakkıdır ve onların zevkine hitap edecektir” biçiminde dile getirir.

Garip şiirinin özellikleri şöyle sıralanabilir: Uyaksız olması; “teşbih, istiare, mecaz ve mübalağa” gibi sanatlardan yararlanmaması; hece olsun, aruz olsun, ölçüyü gereksiz bulması; duygudan çok akla dayanması; geleneksel şiiri temelinden değiştirmek gereğini savunması; yeni beğenileri yeni yollarla, yani araçlarla yaratmayı denemesi; müzikten, resimden ve öteki sanatlardan yararlanmaya karşı çıkması. Başlangıcında yıkıcı özelliği ağır basan Garip şiiri, bir süre sonra belirli bir değişim geçirerek yapıcı bir şiirin kurulmasına yönelir. Orhan Veli, Garip adlı kitabının 1945’te yapılan ikinci baskısının önsözünde bu yoldaki düşüncelerini belirtir. Artık “insanların refahı için söyleyeceğim üç beş sözün faydası olacaksa, sanatımı bu fayda uğruna kullanabilirim” deme noktasına gelmiştir.

Türk edebiyatında kısa bir süre canlı kalan, ama etkilerini uzun yıllar çeşitli sanatçılar üstünde | gösteren Garip şiiri, yol açtığı tartışmalarla ve toplumun her kesiminden okurlar üzerindeki etkileriyle Türk şiirinin yaygınlaşmasına ve “demokratikleşmesine” büyük katkıda bulunmuştur.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi