Türkiye’de Soyut Resim

Türkiye’de Soyut Resim

II.Dünya Savaşı sonrasında Batı’daki en yaygın sanat eğilimi soyut sanat anlayışı olmuştur. Özellikle aklın denetiminden bağımsız, otomatik yöntemlerle oluşturulmuş özgür bir fırça işçiliğine dayanan Soyut Dışavurumculuk (Abstre Ekspresyonizm) en verimli çağını yaşamıştır. Bu tür eğilimler, Batı’yı yakından izleyen Türk resmine de geçti ve 1955-1970 arasında giderek yaygınlaştı. Çeşitli eleştirmen ve sanat yazarlarının soyut sanatı desteklemek amacıyla Paris’te kurdukları Uluslararası Sanat Eleştirmenleri Derneği’nin (AICA) bu eğilimlerin Türkiye’ye girmesinde dolaylı bir etkisi oldu. Türkiye’de de 1953’te bu kuruluşun bir benzeri olan Türk Sanat Tenkitçileri Cemiyeti kuruldu. Uluslararası demek 1954’teki yıllık kongresini İstanbul’ da yaptı ve başta Herbert Read olmak üzere bu nedenle Türkiye’ye gelen dünyaca ünlü sanat yazarları çevredeki sanat olayları ile yakından ilgilendiler. Bu arada, özel bir bankanın açtığı yarışmalı bir resim sergisinin seçiciler kurulunda da yer aldılar ve Aliye Berger’in soyut bir resmini birincilikle ödüllendirdiler. Dönemin Cemal Tollu ve Bedri Rahmi Eyüboğlu gibi 1930’ların “milli sanat” havasım yaşamış ünlü ressamları bu kararı tepkiyle karşıladılar. Ancak bu tepki, söz konusu etkinliklerin, Türk ressamlarının soyut sanata yönelmelerini yüreklendirici etkisini önlemedi.

Türkiye’de ilk soyut resim sergilerini Adnan Çöker ve Lütfi Günay birlikte düzenlediler. Bu ressamların 1953’te Ankara Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi, İstanbul’da Maya Galerisi ve 1954’te de gene Ankara’da Helikan Galerisi’nde açtıkları sergiler genellikle geometrik-soyut nitelikteki resimlerden oluşmaktaydı. Aynı yıllarda Devlet Resim ve Heykel sergilerinde de çeşitli soyut resim örneklerinin yer aldığı görüldü. Gene 1945’te İstanbul’da Şehzadebaşı’ndaki Kuyucu Murat Paşa Medresesi’nde 20 kadar ressam ve heykelcinin yapıtlarından oluşan büyük bir soyut sanat sergisi açıldı. Kısa bir süre içinde çok sayıda sanatçının soyut resme yöneldikleri görüldü.