Frederick Law Olmsted Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
OLMSTED, Frederick Law (1822-1903)
ABD’li peyzaj mimarı. Aralarında New York’taki Central Park da olmak üzere çok sayıda park düzenlemesi gerçekleştirmiştir.
26 Nisan 1822’de Connecticut Eyaleti’nde Hart-ford’da doğdu, 28 Ağustos 1903’te Massachusetts’de Brookline’da öldü. Topoğrafya eğitimine başladıysa da sağlık nedenleriyle sürdürenıedi. 1842-1847 arasında Yale Üniversitesi’nde mühendislik derslerini izledi, gezilere çıktı. Bilimsel tarım yapmayı tasarlarken 1850’de Avrupa’ya gitti, orada özellikle İngiltere’deki parklardan etkilendi. Ülkesine döndükten sonra bir süre gazetecilik yaptı. 1853’ten sonra New York Times’z yazı yazdı, 1855-1856 yıllarında Putnam’s Magazine adlı dergiyi yayımladı. 1857’de New York’ taki Central Park’ın (Merkez Parkı) yöneticiliğine atandı. Bu sırada İngiliz mimarı Calvert Vaux ile birlikte çalışmaya başladı ve bir yıl sonra bu parkın düzenlenmesi için açılan yarışmada onunla birlikte hazırladığı öneri birinciliği kazandı. Bundan sonra zamanının büyük bir bölümünü bu tasarımın gerçekleştirilmesi için harcadı, uygulamada çıkan parasal ve yönetimsel sorunlarla uğraştı.
Olmsted 1861’de ABD Sağlık Komisyonu sekreterliğine atandı. 1864-1890 arasında California’daki Yosemite Vadisi ile Niyagara Çağlayanı çevresinin ulusal park olarak korunması ve düzenlenmesi amacıyla kampanyalar yürüttü. Vaux ile ya da yalnız olarak ABD kentleri için çok sayıda parklar, arazi düzenlemeleri tasarladı ve uyguladı. Uluslararası Chicago Sergisi’nin peyzaj mimarlığını üstlendi, serginin bitiminden sonra bu alanı Jackson Parkı olarak düzenledi. Çalışmaları nedeniyle çeşitli ödüller kazandı. Yeğeni John Charles Olmsted (1852-1920) öğrencisi ve ortağı olmuş, yine bir peyzaj mimarı olan oğlu Frederick Law Olmsted Jr da (1870-1957) babasının başladığı çalışmaları sürdürmüştür.
Olmsted’in en önemli yapıtı New York’taki Central Park’tır. Manhattan Adası üstünde uzunluğu 4 km, genişliği de 0,8 km’lik bir dikdörtgen oluşturan park, 340 ha’lık bir alanı kaplar. Büyük bir kent içinde planlı yeşil alanların ilk örneklerinden biri olan parkın içinde çeşitli oyun ve spor alanları, dinlence ve eğlence tesisleri yer almaktadır. Yapay göller, ağaç kümeleri, çayırlar ve çiçek bahçeleriyle donatılmış parkta karmaşık bir yaya ve araba yolu ağı da bulunmaktadır. Alt ve üstgeçitlerle bu yolların birbi-riyle kesişmeleri önlenmiştir. Olmsted böylece çağdaş kent planlaması ilkelerini ilk uygulayan tasarımcılardan biri olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Park Düzenlemeleri: Central Park (C. Vaux ile), 1857, New York; Prospect Parkı, Brooklyn, ABD; Pairmont Parkı, Philadelphia, ABD; Riverside Parkı, New York; Morningside Parkı, New York; Belle isle Parkı, Detroit, ABD; Capitol çevresinin düzenlenmesi, 1874-1895, Washington DC; Mount Royal Parkı, Montreal, Kanada; Gallaudet Koleji arazisinin düzenlenmesi, 1886, Washington DC; Uluslararası Chicago Sergisi arazi düzenlemesi, 1893, daha sonra Jakson Parkı. Kitap: Walks and Talks of an American Farmer in England, 1852, (“Amerikalı Bir Çiftçinin Ingiltere’deki Gezileri ve Konuşmaları”); A Journey in Texas, 1857, (“Texas’da Bir Gezi”); The Cotton Kingdom, 1861, (“Pamuk Krallığı”); Public Parks and the Enlargement of Towns, 1870, (“Kamuya Açık Parklar ve Kentlerin Büyümesi”).
• KAYNAKLAR: A.Fein, Landscape into Cityscape: Frederick Law Olmsted, Plans for a Greater New York City, 1968; F.L.Olmsted Jr ve T.Kimball (yay.), Frederick Law Olmsted, 2 cilt, 1922, 1928; L.W. Roper, Frederick Lam Olmsted, 1974.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi