François Guizot Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
GUIZOT, François (1787-1874)
Fransız siyaset adamı ve tarihçi. Temmuz Monarşisi sırasında burjuvazinin iktidarını pekiştirmeyi amaçlayan politikalar uygulamıştır.
François Pierre Guillaume Guizot, 4 Ekim 1787’de Nîmes’de doğdu, 12 Ekim 1874’te Calvados’ da Val-Richer’de öldü. Protestan bir avukat olan babası, Fransız Devrimi’ne karşı olduğu gerekçesiyle 1794’te öldürülünce, annesiyle birlikte Cenevre’ye göç etti. Lise öğrenimini tamamladıktan sonra 1805’te Paris’e döndü. Önce hukukla, daha sonra edebiyat ve gazetecilikle ilgilendi ve tarih üzerine çalıştı. 1812’de Sorbonne Üniversitesi’nde çağdaş tarih profesörü oldu. Anayasal monarşi yanlısı Royer-Collard’la (1763-1845) tanıştı ve görüşlerinden etkilendi.
1814’te l.Napoleon’u devirerek kral olan XVIII. Louis, aynı yıl yürürlüğe koyduğu anayasayla iki meclisli bir krallık yönetimi kurdu. Kral, soylular ve burjuvalar arasında yeni bir güç dengesi kuran anayasayı destekleyen Guizot, 1814’te içişleri bakanlığı genel sekreterliğine getirildi. Royer-Collard’la birlikte kurduğu Doktirinciler Partisi ile, eski rejime dönülmesini amaçlayan Aşırılar’a ve krallık yönetimini parlamenter bir yönetime dönüştürmek isteyen Liberaller’e karşı mücadele etti. 1816-1820 arasında içişleri ve adalet bakanlıklarında önemli görevler üstlendi. 1820’de Aşırılar’ın iktidara gelmeleri üzerine siyasi yaşamdan çekildi. Yeniden Sorbonne Üniversitesi’nde ders vermeye başladıysa da, 1822’de Aşırılar tarafından görevinden uzaklaştırıldı.
Ocak 1830’da milletvekili seçildi. 1814 anayasasını askıya almak isteyen Kral X.Charles’ın (1757-1866) Temmuz 1830’da Paris’te baş gösteren ayaklanmayla devrilmesinden sonra, Louis-Philippe’in kral olmasını destekledi. Mülk sahibi burjuvaları ve iş çevrelerini iktidar yapan Temmuz Monarşisi döneminde, 1830’un Ağustos-Kasım ayları arasında içişleri bakanlığı, 1832-1837 arasında milli eğitim bakanlığı yaptı. 1833’te yürürlüğe koyduğu ve kendi adıyla anılan yasayla, Fransa’dailköğrenim sistemini kurdu. 1840’ta dışişleri bakanı oldu. 1847’ye değin süren bu görevi ve 1847-1848 yıllarındaki başbakanlığı sırasında Fransa’ nın iç ve dış politikasından birinci derecede sorumlu oldu.
Dış politikada İngiltere ve Avusturya ile yakınlaşma siyaseti izledi. İç politikada ülkeyi yönetebilecek tek sınıf olarak gördüğü burjuvazinin iktidarını korumaya ve sürekliliğini sağlamaya çalıştı. Yalnızca yüksek gelirlilerin oy kullanabildikleri sınırlı temsil sisteminin yerine genel ve eşit oy hakkına dayalı bir temsil sistemi getirmek isteyen muhalefetin tüm reform istemlerine karşı çıktı. 1846’da baş gösteren tarımsal ürün kıtlığım izleyen iktisadi bunalım, yönetimine karşı muhalefeti artırdı. 1847’de başlayan yönetim karşıtı eylemleri zor kullanarak bastırmaya çalıştı. Ancak Şubat 1848 Devrimi ile, Kral Louis-Philippe’le birlikte iktidardan uzaklaştırıldı. Bir süre yurt dışında yaşadıktan sonra 1849’da Fransa’ya döndü ve bilimsel çalışmalara yöneldi.
Guizot’nun tarih yazımı yöntemi, özgün kaynak kullanımına ve tarihe eleştirel yaklaşıma dayanıyordu. Olayların kaydına değil, bireşimine ve olayları hazırlayan toplumsal, iktisadi, kurumsal ortamın çözümlenmesine önem verdi. Bu yaklaşımıyla çağının tarih anlayışını etkilemiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Histoire des origines du gouverne-ment representatif 1821-1822, (“Temsili Hükümetin Kökenlerinin Tarihi”); Histoire de la civilisation en France, 4 cilt, 1830, (“Fransa’da Uygarlığın Tarihi”); Histoire de la republıque d’Angleterre et de Cromwell, 2 cilt, 1854, (“Ingiltere Cumhuriyeti ve Cromwell’in Tarihi”); Memoi-res pour servir a l’histoire de mon temps, 8 cilt, 1858-1867, (“Zamanımın Tarihine Hizmet İçin Anılar”).
• KAYNAKLAR: A.Bordoux, Guizot, 1894; E.P.Brush, Guizot in the Early years of the Orleanist Monarchy, 1929; D.Johnson, Guizot: Aspects of French History, 1787-1874, 1963.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi