Cemal Gürsel Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Cemal Gürsel (1895-1966) Türkiye Cumhuriyeti’nin dördüncü cumhurbaşkanı.            .

Erzurum’da doğdu. İlk tahsilini Ordu’­da yaptıktan sonra Erzincan Askerî İdâ-dîsi’ni ve İstanbul Kuleli Askerî Lisesi’ni bitirdi. 1915’te Harp Okulu’nda öğrenci iken savaş dolayısıyla subay yapıldı ve topçu asteğmeni olarak orduya katıldı. Çanakkale savaşları sırasında Anafarta-lar ve Seddülbahir çarpışmalarında bu­lundu. Bu cephede savaş bitince 1917′-de Filistin cephesine gönderildi. Burada Gazze muharebelerinde çarpıştı. Ancak cephenin çökmesi üzerine 1918de İn-gilizler’e esir düştü ve Mısır’daki esir kampında bir yıl kaldı. 1919’da serbest bırakılınca önce İstanbul’a gitti, 1920 başlarında da Anadolu’ya geçerek Kurtuluş Savaşı’na katıldı. Birinci ve İkinci İnönü ile Eskişehir, Sakarya muharebe­lerinde ve Büyük Taarruz’da başarılı hiz­metleri görüldü. Savaştan sonra Harp Okulu’nda yarım kalan Öğrenimini ta­mamladı. 1929’da Harp Akademisi’nden kurmay subay olarak mezun oldu. Çeşitli askerî birliklerde görev yaptı. 1940’ta albaylığa, 1946’da tuğgeneralliğe, 1951′-de tümgeneralliğe, 19S3’te korgeneral­liğe, Erzincan Kolordu kumandanı iken 1957’de orgeneralliğe yükseldi. Erzurum’da Üçüncü Ordu komutanlığı yaptık­tan sonra 1958’de Kara Kuvvetleri ko­mutanlığına tayin edildi.

Cemal Gürsel 1960 yılında Millî Savun­ma bakanına, ülkenin içinde bulunduğu durumla ilgili olarak alınmasını düşün­düğü tedbirlere dair on iki maddelik bir mektup gönderdi. Ancak bu yüzden 3 Mayıs 1960’ta mecburi izinle görevin­den alınınca İzmir’e gitti. Demokrat Par­ti iktidarına karşı 27 Mayıs 1960’ta bir ihtilâl gerçekleştiren subaylar Gürsel’i ihtilâl liderliğine çağırdılar. Daveti kabul eden Gürsel Ankara’ya gelerek ihtilâlci subaylardan oluşan Millî Birlik Komitesi’nin başına geçti. 27 Mayıs 1960- 10 Ocak 1961 tarihleri arasında devlet ve hükümet başkanlığı ile Silâhlı Kuvvetler başkomutanlığı görevini üstlendi.

Millî Birlik Komitesi üyeleri arasında si­yasî partiler, demokrasiye geçiş, askerî yönetimin devamı vb. konularda beliren görüş ayrılıkları sonucunda on dört komi­te üyesinin tasfiyesini kabul etmek zorun­da kalan Cemal Gürsel(13 Kasım 1960), bu olaydan duyduğu üzüntünün tesiriyle hafif bir felç geçirdi. Demokrat Parti ileri gelenlerinin ve hükümet üyelerinin Yassıada’da yargılanmaları. Başbakan Adnan Menderes. Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan’ın idam cezasına çarptırılmaları konusunda komite üyeleriyle düştüğü anlaşmazlık sırasında rahatsızlığı daha da arttı.

Bu arada demokrasiye dönülmesi hu­susunda bazı çalışmalar yapıldı. Yeni bir anayasa hazırlanarak halk oyuna sunuldu ve kabul edildi. Cumhurbaşkanlığı için başlangıçta Gürselle birlikte sena­to üyesi Alt Fuat Başgil de aday oldu. Ancak Millî Birlik Komitesi tarafından yapılan baskılar sonucunda Başgil aday­lıktan çekilince, anayasaya göre Cumhu­riyet Senatosu’nun tabii üyesi olan Gür­sel tek aday olarak 26 Ekim 1961 ‘de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin ortak toplantısında Türkiye Cumhuriyeti’nin dördüncü cumhurbaşkanı seçildi ve İs­met İnönü’yü hükümeti kurmakla gö­revlendirdi. Ancak Gürsel’in hastalığı gi­derek ağırlaştı. Şubat 1966’da tedavi İçin Amerika Birleşik Devletleri’ne gön­derildiyse de komaya girmesi üzerine 26 Mart 1966’da Ankara’ya getirilerek Gülhane Askerî Tıp Akademisi’ne yatı­rıldı. 28 Mart 1966’da bir hekimler he­yetinin görevini yürütemeyeceğine dair rapor vermesi üzerine Genelkurmay Baş­kanı Cevdet Sunay cumhurbaşkanı se­çildi. 14 Eylül 1966’da tedavi görmekte olduğu hastahanede ölen Gürsel Anıt­kabir’in bahçe kısmına gömüldü. Meza­rı 30 Ağustos 1988’de Devlet Mezarlığı’na nakledildi.

TDV İslâm Ansiklopedisi