Derviş Mehmed Paşa Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

Derviş Mehmed Paşa, (ö. 1065/1655) Osmanlı sadrazamı.

Hayatının ilk yılları hakkında bilgi yok­tur. Kaynaklarda, Çerkez asıllı olup Sad­razam Tabaniyassı Mehmed Paşa’nın ket­hüdası olarak 1635-1636 Revan Seferi’ne katıldığı, Revan’ın zaptından son­ra önemli miktarda ganimet elde ettiği belirtilir. Daha sonra Sam beylerbeyi ve Musul muhafızı Küçük Ahmed Paşa’nın şehid olması üzerine Musul muhafızlığı­na tayin edildi, ardından 1637’de Şam beylerbeyi oldu. Bu eyaletteki görevi sırasında hacıların yol güvenliği ve diğer ihtiyaçlarının kar­şılanması, Ma’noğlu’na ait emlâke el ko­nulması ve özellikle Trablusşam’da çe­şitli fesat hareketlerinde bulunan Seyfoğullarının te’dibi gibi meselelerle uğ­raştı. Ardından 1638’de katıl­dığı Bağdat Seferi sırasında Şam’dan Diyarbekir beylerbeyiliğine nakledildi. Sa­vaşta beraberindeki sancak beyleri ve diğer birliklerle Kerkük yöresinde çar-hacılık (asker öncülüğü) yapmak ve askerî harekâtta bulunmakla görevlendirildi.

Bağdat’ın geri alınışından sonra bey-lerbeyiliğe getirilen Küçük Hasan Paşa’nın azli üzerine Sadrazam Kemankeş Ka­ra Mustafa Paşa’nın arzı ile Bağdat bey­lerbeyi oldu. Bu görevi sırasında giriştiği bazı ticarî ve iktisadî faaliyetlerle oldukça zenginleşti. Bağ­dat beylerbeyiliğinden ayrıldıktan sonra 1642’de ikinci defa Diyarbekir beyler­beyiliğine getirildi. Ardından belirli ara­lıklarla iki defa Anadolu, iki defa Silistre, bir ara da Bosna beylerbeyliğinde bu­lunan Derviş Paşa çeşitli iç meselelerle uğraştı, özellikle Girit Savaşı sebebiyle Çanakkale Boğazfnı abluka altına alan Venedikliler’İ karadan yaptığı tahkimat ile bertaraf ederek donanmanın Boğaz’dan çıkışını sağladı (1649). Bu arada Celâlîler’e karşı Bursa’nın muhafazası gö­revini de yerine getirmişti.

Girit Savaşı ve Akdeniz’deki faaliyet­lerde yetersiz kalıp basan göstereme­yen Kaptanıderyâ Hüsambeyzâde Ali’­nin azlinden sonra 1653’te bu göreve getirilen Derviş Paşa’nın, o sıralardaki harcamalarına dair bir muhasebe def­teri onun bu yoldaki faaliyetlerini orta­ya koyar. Derviş Pa­şa’nın maddî manevî büyük fedakârlık­larda bulunduğu Girit Savaşı sırasında, Defterdar Zurnazen Mustafa Paşa ve Vezîriâzam Tarhuncu Ahmed Paşa ile şiddetli tartışmalarının daha sonra pa­dişah huzuruna intikali ve yapılan ko­nuşmalar Naîmâ tarafından etraflı bir şekilde nakledilir. Ve­zîriâzam, kendisine rakip gördüğü Der­viş Paşa’yi padişahın gözünden düşür­mek istediyse de bunda başarılı olama­dı, Bütün gayretlerine rağmen bütçe açı­ğını kapatamaması yanında takip ettiği malî siyaseti sebebiyle de pek çok kim­senin düşmanlığını kazanan Tarhuncu Ahmed Paşa’nın padişah huzurunda yapılan bir toplantıdan sonra azli ve ardın­dan idamı üzerine 21 Rebîülâhir 1063 tarihinde sadâret maka­mına Derviş Paşa getirildi.